Geen aarzeling van Europa na tarieven Trump, maar direct teruggeslagen

Geen moment aarzeling laten zien. De Europese Commissie deed deze woensdagochtend precies wat ze maandenlang had beloofd: directe vergelding van Amerikaanse importtarieven met eigen Europese tarieven, gericht tegen boeren en bedrijven uit de VS. Daarbij is nog afgewacht of de Amerikaanse president Donald Trump zich weer eens op het laatste moment zou bedenken over de tarieven van 25 procent die hij op alle staal- en aluminiumimporten had aangekondigd voor deze woensdag.

Maar dit keer kwam Trump niet terug op zijn besluit, zoals hij dat met tarieven richting Canada en Mexico eerder wel deed. Enkele uren nadat de Amerikaanse tarieven van 25 procent ingingen op staal, aluminium en producten waarin aluminium is gebruikt, lag er in alle vroegte al het bericht met het antwoord van de Europese Commissie. Het eerste deel van dat antwoord was relatief eenvoudig voor de lidstaten van de Europese Unie.



De EU had in 2018 al een pakket tegenmaatregelen opgesteld, toen Trump tijdens zijn eerste termijn ook al tarieven op staal en aluminium afkondigde. Daarbij ging het onder meer om bourbon whisky (Jack Daniel’s), motoren (Harley-Davidson) en spijkerbroeken (Levi Strauss). Producten met een hoge symbolische waarde, bij voorkeur afkomstig uit kiesdistricten met veel Trumpstemmers.

Na onderhandelingen met de regering van Trumps opvolger Joe Biden werden die tarieven in 2021 opgeschort tot 1 april 2025, omdat de VS toezegden tot een bepaald quotum aan staal en aluminium geen importheffingen meer te rekenen. De EU laat de tarieven tegen de jeans, whisky, motoren en ook onder meer boten nu toch in werking treden per die datum. Instemming van de lidstaten is niet meer nodig.

Deze heffingen hebben betrekking op Amerikaanse producten met een totale importwaarde van 8 miljard euro. Dat is nog lang niet de waarde van producten van EU-bedrijven die nu worden getroffen door de staal- en aluminiumtarieven die de VS vanaf vandaag rekenen (ook op producten waar aluminium in zit zoals roeimachines of tennisrackets). Die schat de Commissie in op 28 miljard euro.

Daarom wil de Europese Commissie ook tarieven gaan heffen op nieuwe groepen producten, met in totaal een importwaarde van ruim 18 miljard dollar. Daarbij gaat het om zowel industriële als agrarische producten zoals aluminium- en staalproducten, kleding, schoenen en lederwaren, cosmetica, meubels, koelkasten, kip- en rundvlees, eieren en zuivel, noten en soja. Hier moeten de lidstaten nog wel goedkeuring voor geven.

Voor een gekwalificeerde meerderheid moeten vijftien lidstaten instemmen. Tarieven leiden tot hogere prijzen voor de consument of voor bedrijven die de importgoederen als grondstof of halffabrikaat in hun eindproduct verwerken. De Europese Commissie zal met de betreffende sectoren nog gesprekken aangaan in een consultatieronde.

Maar een hoge EU-ambtenaar gaf vanmorgen aan dat bewust is gekozen voor producten waarvoor voldoende alternatieven zijn voor consumenten en bedrijven. Zoals de ambtenaar zei: „Wij houden van sojabonen, maar we zijn heel blij als we ze importeren uit Brazilië, Argentinië of elk ander land.” Uit een data-analyse van NRC blijkt dat relatief veel van de producten die zullen worden getroffen door de Europese heffingen via Nederland worden geïmporteerd.

Daarbij gaat het om een importwaarde van 4,5 miljard euro. Dat zal ook te maken hebben met het aantal goederen dat via de haven van Rotterdam uit de VS wordt aangevoerd. Ook België, met havenstad Antwerpen, staat met 2,8 miljard euro hoog op de lijst.

Belangrijkste importland voor de producten waar de EU heffingen op gaat leggen is Duitsland, met een importwaarde van 5,2 miljard euro. De Europese Commissie stelt wederom vooral voor producten met een hoge symbolische waarde te treffen, die vooral geproduceerd of verbouwd worden in Republikeinse staten om de Trumpstemmers te treffen. Dat betreft bijvoorbeeld sojabonen die uit Louisiana komen, de thuisstaat van Mike Johnson, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden die uitgesproken loyaal is aan Trump.

Dat is geen toeval, liet een hoge EU-ambtenaar vanochtend doorschemeren. Om dezelfde reden is daarom volgens hem ook gekozen voor rund- en kippenvlees dat uit Republikeinse staten als Nebraska en Kansas afkomstig is of hout uit Georgia, Virginia of Alabama. Soja is overigens de grootste importcategorie, met een waarde van 2,9 miljard euro, zo blijkt uit de geanalyseerde invoerdata.

De EU is vooralsnog de enige handelspartner van de VS die direct terugslaat met tarieven tegen de staal- en aluminiumtarieven van Trumps regering. Zuid-Korea, Taiwan, Japan en Australië gaan vooralsnog niet over tot vergelding. Het Verenigd Koninkrijk liet weten te verwachten „snel te onderhandelen over een bredere economische overeenkomst”.

Ook Von der Leyen stelde vanmorgen in een verklaring nog steeds open te staan voor onderhandelingen. Ze zei het Amerikaanse protectionisme te betreuren. „Tarieven zijn belastingen, ze zijn slecht voor bedrijven, en nog slechter voor consumenten.

De tarieven ontregelen productieketens. Ze brengen onzekerheid in de economie. Banen staan op het spel.

Prijzen zullen omhooggaan. In Europa en de VS.” Maar om de Europese consumenten en bedrijven te beschermen, moet Europa nu wel handelen, aldus Von der Leyen.

Ze hoopt dat onderhandelingen nog tot resultaat zullen leiden. De tijd daarvoor is kort. President Trump heeft de volgende ronde van tarieven al aangekondigd voor 2 april.

Dan zijn onderzoeken van zijn ministeries klaar naar wat zijn regering beschouwt als onterechte belemmeringen voor Amerikaanse bedrijven, zoals de btw in Europa. Trump heeft al gespeculeerd over tarieven op Europese auto’s, medicijnen en voedselwaren. Die zal de Europese Commissie willen voorkomen.

Toch schemeren ook daarvoor al tegenmaatregelen door. De eerste reacties uit het bedrijfsleven op de Europese maatregelen waren begripvol. Ondernemersorganisatie VNO-NCW schreef in een verklaring dat de Europese Unie de voorgenomen Amerikaanse importheffingen op staal en aluminium niet onbeantwoord voorbij kan laten gaan.

„Met het nieuwe voorstel voor heffingen op Amerikaanse goederen reageert de Commissie kordaat, stapsgewijs en proportioneel”, aldus deze verklaring. De beurzen reageerden opvallend rustig op de Europese vergeldingstarieven. De EuroStoxx 50 steeg vandaag licht.

Na heftige dagen van koersdalingen opende de Amerikaanse S&P500 met een lichte daling van 0,27 procent in de eerste uren. Kennelijk waren de vergeldingen door de EU al ingeprijsd door beleggers. Met medewerking van correspondent Rik Rutten in Straatsburg.