Europa moet lot in eigen hand nemen, ongeacht president VS

Toen Joe Biden in 2020 de presidentsverkiezingen won van Donald Trump was de opluchting in Brussel groot. Na vier moeizame jaren voor het Atlantisch verbond werd de kwelgeest van EU en NAVO afgelost door een man die trots was op zijn Europese roots én die het belang van Europese bondgenoten inzag. Er was een kleine groep politici en analisten die de overwinning ook betreurde.

Met Europa-vriend Biden verdampte op slag de gevoelde noodzaak voor Europa om economisch en op veiligheidsterrein snel zelfstandiger te worden. Trump had Europese ideeën over strategische autonomie en een sterke Europese defensie een fikse impuls gegeven. Met Biden ging meteen de druk van de ketel.



Op de vraag of Europa Trump-proof is, is het antwoord dan ook ‘nee’. De defensie-uitgaven zijn na de Russische inval in Oekraïne omhoog geschoten. Toch kan Europa zichzelf nog steeds niet verdedigen, mocht Trump de NAVO daadwerkelijk de rug toekeren.

Rationeel is het overigens niet om een organisatie van 32 bondgenoten, waar jezelf de baas bent, te verlaten, maar in het geval van Trump kan men niets uitsluiten. Als Trump Oekraïne in de steek mocht laten, zou het van Europa een enorme inspanning vergen om het gat in steunverlening te dichten. Europa staat dan bovendien alleen tegenover Vladimir Poetin en moet in die precaire situatie de onderlinge eenheid zien te bewaren.

Europa heeft veel gedaan voor Oekraïne, maar het was Biden die de Oekraïne-coalitie bijeen hield. De NAVO heeft geprobeerd zich in te dekken tegen Trump. De bondgenoten beloofden elkaar dat er jaarlijks voor 40 miljard euro wapens naar Oekraïne gaan.

Daarnaast is het overleg dat die wapenleveringen organiseerde onder de NAVO gebracht. Voorheen was dat een Amerikaanse aangelegenheid. Het bondgenootschap is daarmee verre van Trump-proof.

En eigenlijk kan dat ook niet: de VS zijn de belangrijkste bondgenoot. Een NAVO zonder de VS is geen NAVO meer. Maar Europa zou sterker staan als het in de NAVO een grotere inbreng zou hebben.

Europa heeft een grote voorkeur voor Kamala Harris, bleek uit een internationale opiniepeiling , maar ook Harris zal de Europese NAVO-bondgenoten onder druk zetten om steeds meer defensie-taken zelf ter hand te nemen en de militaire uitgaven snel op te schroeven. Op economisch vlak vreest Europa vooral Trumps tariefmuren. Hij heeft gedreigd met invoerheffingen van 10 tot 20 procent.

In Brussel ligt het antwoord al klaar. De EU weet precies met welke tarieven men terug moet slaan. Denk aan tarieven die hard aankomen in de swing-states, met het oog op de tussentijdse verkiezingen in 2026.

De handelsoorlog die zo ontstaat zou, waarschuwen economen, ten koste gaan van economische groei. Ook op economisch terrein is een Democratische overwinning geen garantie voor harmonie. Zo raakte de EU in de clinch met Biden over zijn Inflation Reduction Act met enorme subsidies voor in de VS gevestigde bedrijven.

En ook onder Biden bleef de druk op Europa groot om partij te kiezen in het economische gevecht tegen China, zoals ASML moest ervaren. Het verschil tussen de kandidaten is immens -ook voor Europa. Maar wie de verkiezingen ook wint, de VS zullen steeds meer aandacht schenken aan de confrontatie met China en steeds minder over hebben voor een aarzelende bondgenoot.

Europa moet haar toekomst hoe dan ook in eigen hand nemen..