EU trekt 380 miljoen euro uit voor proeffabriek fotonische chips, productielijnen komen in Twente en Brabant

De Europese Unie trekt 380 miljoen euro uit voor een proeffabriek voor fotonische chips, die volgend jaar van start gaat. Deze halfgeleiders verwerken informatie met licht, in plaats met elektronen. Daarmee kunnen bijvoorbeeld datacenters energiezuiniger worden gemaakt.

Een derde van de investering, 133 miljoen euro, is bestemd voor nieuwe productielijnen in Twente en Brabant, meldt het ministerie van Economische Zaken in een persbericht. Het ministerie betaalt zelf 66 miljoen euro mee. Fotonische chips zijn zuiniger dan computerchips met koperen draadjes.



De techniek komt van pas in netwerken maar ook bij diagnose van ziekten, voedselproductie en zelfrijdende voertuigen die werken met zogenoemde lidars, de laser-sensoren die de omgeving van de auto aftasten. De afzetmarkt voor fotonische chips is nog klein, vergeleken met de megafabrieken in Azië die geheugenchips of processors voor telefoons of computers maken. Maar de EU ziet in fotonica een ontluikende sector, die industriële groei gaat opleveren.

Het doel is om de complete toeleveringsketen voor fotonische chips in de EU op te bouwen, van onderzoek, ontwerp, tot chipmachines en daadwerkelijke fabricage. Nederland speelt daarin een centrale rol. Tot nu toe kwamen de meeste de fotonische uitvindingen niet verder dan het laboratorium, omdat het ontbrak aan een goede ‘teststraat’, die in kleine oplage chips kan produceren.

Die wordt gebouwd bij de TU Eindhoven en de Universiteit Twente, onder toeziend oog van kennisinstituut TNO. Het gaat om twee verschillende ‘smaken’ van fotonische techniek, die elk verschillende soorten chips opleveren, bijvoorbeeld voor gebruik in quantumcomputers. Nederland stak onder meer via het Nationaal Groeifonds al veel geld (meer dan 1 miljard euro) in de ontwikkeling van fotonische chips.

Een deel daarvan ging naar de chipfabriek van Smart Photonics in Eindhoven. Met een deel van deze nieuwe investering gaat Smart Photonics zijn productielijn overschakelen naar grotere zogenoemde wafers , ronde schijven met chips. De ambitie is dat Nederland in 2030 jaarlijks 100.

000 van deze wafers gaat produceren. waarop elk meer dan duizend chips passen. De EU wil minder afhankelijk worden van de productie van chips in Azië, en voert daarvoor een actieve industriepolitiek met staatssteun.

De 380 miljoen voor de nieuwe proeflijnen is toegekend door de Chips Joint Undertaking (CJU), een samenwerkingsverband van Europese bedrijven, kennisinstellingen en overheden, dat deel uitmaakt van de EU Chips Act. Met de Chips Act is in totaal 43 miljard euro gemoeid. Een groot deel van dat bedrag is bestemd voor grote chipfabrieken, zoals die van TSMC in Dresden of die van Global Foundries in Parijs.

De duurste fabriek, die van Intel in het Duitse Maagdenburg, is minstens twee jaar uitgesteld omdat de Amerikaanse chipfabrikant in de financiële problemen zit. Het recente Draghi-rapport pleit ervoor om honderden miljarden euro’s in de Europese chipindustrie te investeren, om te voorkomen dat de EU omver wordt geblazen in de strijd tussen China en de VS, waar de aanstaande president Trump een agressieve handelspolitiek belooft te voeren..