Duurdere ijstaart, kleinere portie: kerstdiner uit de Allerhande is in vijf jaar tijd kwart duurder geworden

De prijsstijgingen in de supermarkt doen zich voelen aan het kerstdiner. Het Parool vergeleek de prijzen uit Albert Heijns kooktijdschrift Allerhande van 2019 met die van nu. Wat blijkt: het kerstdiner valt dit jaar een kwart tot eenderde duurder uit dan vijf jaar geleden.

Het kerstdiner kan heus voordelig, belooft Albert Heijn in zijn reclamespotjes. Behalve een keur aan duurdere lekkernijen en liflafjes biedt de supermarktketen ook driegangenmenu’s voor nog geen 6 euro per persoon. Door het beeld schieten zalmcarpaccio, gevulde kiprollade en een ijstaart met inderdaad verrassend betaalbare prijsjes.



Het ziet er allemaal even appetijtelijk uit. En toch knaagt er iets. Want wat blijkt als we de prijzen van het AH-kerstassortiment uit 2019 erbij pakken? Voor nagenoeg hetzelfde kerstbudgetmenu waren we nog maar vijf jaar geleden klaar met hooguit 4 euro per persoon.

Boodschappen zijn de laatste jaren een stuk duurder geworden . Hoe hakt dat erin aan het kerstdiner? Om die vraag te beantwoorden vergeleek Het Parool de prijzen van Albert Heijn in de eerste helft van december met de prijzen die het supermarktconcern vijf jaar geleden noemde in vlaggenschip Allerhande . Niet om Albert Heijn de maat te nemen, in elke supermarkt zijn de prijzen gestegen, wel omdat Albert Heijn in Amsterdam alomaanwezig is en Allerhande in Nederland al zeventig jaar smaakbepalend is aan het kerstdiner.

De stijging van de supermarktprijzen is al jaren een breed levende ergernis. Ja, alles wordt duurder : energie, personeel, de huur, deze krant. En natuurlijk rekent Albert Heijn zijn onkosten door aan de klant, die gelukkig langzaam maar zeker zijn loon ziet meebewegen.

Maar wie de kerst- Allerhande van 2019 erop naslaat, schrikt toch hoe snel het is gegaan met de inflatie. Hollandse garnalen van luxemerk AH Excellent gingen van €6,49 naar €10,99 per 200 gram, een stijging van 73 procent – al zijn ze deze week een stuk goedkoper door een bonusaanbieding. Hetzelfde geldt voor olijfolie van Bertolli, die begin deze maand €9,69 kostte en vijf jaar terug €5,59.

Zo’n tachtig producten die in de Allerhande van 2019 met prijs en al worden genoemd, lijken identiek of sterk vergelijkbaar met artikelen die Albert Heijn nog steeds in de schappen heeft liggen. Een feestelijk voorbeeld zijn de coquilles van AH Excellent. Die stonden in 2019 voor €3,99 in de Allerhande , terwijl ze nu €5,99 kosten.

Nog een voorbeeld: kant-en-klare varkenshaas met spek en romige champignonsaus, die alleen nog maar even in de oven hoeft. In 2019 was de prijs €4,99 per 500 gram. Nu is dat €5,94, bijna 20 procent meer.

De prijs van 500 gram kalkoenfilet met cranberrycompote en rode druiven ging van €5,99 naar €7,99 – een plus van 33 procent. Niet alleen de duurste producten zijn flink in prijs gestegen. Kersthagelslag van AH Excellent is van €0,99 naar €1,99 gegaan, AH Excellent-kaasplakken in de vorm van een kerstboom waren €1,99 voor 150 gram en nu €2,85.

Crème brûlée met karamelvlokken: van €1,59 naar €1,99. Crackers van Wasa voor bij de borrel (delicate crisp rozemarijn en zeezout) verdubbelden bijna in prijs van €1,39 naar €2,69. De prijsstijging is ook te zien bij veelgebruikte kerstdiner-ingrediënten.

Het pakje bladerdeeg van Koopmans dat vijf jaar terug in de Allerhande stond voor €1,85 kost nu €2,99. Mascarpone van Galbani ging van €2,39 naar €3,45. Kaasvlokken van Parmigiano Reggiano gingen van €1,69 voor 90 gram naar €2,99.

Kleine verschillen zijn er soms wel degelijk tussen de producten toen en nu. De gevulde kiprollade van AH Excellent in het voordelige driegangenmenu uit de commercial is bijvoorbeeld dit jaar wat groter en komt met gedroogde vijgen en een rozemarijnmarmelade, terwijl de vulling vijf jaar geleden bestond uit appel-kaneelchutney, gezoete cranberry en zeezoutroomboter. De kerstboomijstaart (€4,99/785 ml) is behalve duurder ook een maatje kleiner dan de kerstkransijstaart van vijf jaar terug – 1000 ml voor €3,99.

Daarmee lijkt de ijstaart meteen een voorbeeld van ‘krimpflatie’, waarbij fabrikanten de prijsstijging verdoezelen door kleinere porties te maken. De geroosterde pijnboompitten zijn een ander mooi voorbeeld. Die stonden vijf jaar terug in de Allerhande voor €2,29.

Toen ging het om een zakje van 40 gram, terwijl we nu €2,09 kwijt zijn voor een zakje van 30 gram – een prijsstijging van ruim 20 procent. Soms zijn we trouwens ook voordeliger uit, voor tiramisu bijvoorbeeld. Daarvoor betaalden we vijf jaar terug nog €2,99 voor 300 gram.

Nu zijn we hetzelfde bedrag kwijt voor 500 gram. De oliebollen van AH Excellent zijn ook goedkoper geworden, al wordt het gewicht niet genoemd: van 8 oliebollen voor €2,29 in 2019 gaan we dit jaar naar 10 stuks voor €1,99. Op basis van zo’n tachtig producten uit de kerst- Allerhande van 2019 kunnen we de balans opmaken.

Ons virtuele boodschappenkrat van bijna 340 euro uit Albert Heijns kooktijdschrift kost anno 2024 ruim 430 euro. Gemiddeld zijn de producten uit de Allerhande in vijf jaar tijd 28 procent duurder geworden. Onze steekproef blijkt heel aardig in de buurt te komen bij inflatiecijfers die volgen uit veel grondiger onderzoek.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek komt voor voedingsmiddelen tot een prijsstijging van 28 procent in de afgelopen vijf jaar. Marktonderzoeksbureau YouGov, voorheen GfK, berekende voor Het Parool de prijsstijging sinds het najaar van 2019 op basis van alle supermarktaankopen door een consumentenpanel. De conclusie: de prijzen zijn in vijf jaar 32 procent gestegen.

Uit het YouGov-onderzoek blijkt dat de prijsstijgingen per productgroep sterk verschillen. Oliën spannen de kroon, maar voor salades en slaatjes geldt ook dat ze in vijf jaar ruim anderhalf keer zo duur zijn geworden. De prijzen van andere producten zijn minder sterk gestegen.

Dan gaat het bijvoorbeeld om witte wijn en wild. YouGov zoomt voor dit onderzoek in op producten die veel worden verkocht in de laatste twee weken van het jaar. Toast en ragoutbakjes, bijvoorbeeld.

Daar wordt in de aanloop naar kerst twee keer zoveel aan uitgegeven als in een normale week en ook hiervan zijn de prijzen met 40 procent gestegen. Voor room en houdbare desserts, peren en diepvriesgebak geldt eveneens dat de prijzen minstens 40 procent hoger liggen dan in 2019. Uit het lopende onderzoek van YouGov met een vast boodschappenmandje van 55 basisproducten blijkt dat de prijzen vooral in 2021 en 2022 snel zijn gestegen en daarna zijn gestabiliseerd.

“Maar het is ook niet zo dat ze zijn gaan dalen naar het niveau van 2021,” zegt marktonderzoeker Eric Harmsen van YouGov. “We zijn nu zo’n 30 procent meer kwijt aan onze boodschappen.” Albert Heijn laat in een reactie weten dat de prijzen worden beïnvloed door gestegen kosten voor energie, transport, verpakkingen en andere grondstoffen.

“Dat geldt branchebreed. Als Albert Heijn willen we onze prijzen altijd zo laag mogelijk houden voor onze klanten.” Hoe dan ook is het niet zo dat Albert Heijn of de andere supermarkten binnenlopen vanwege de sterk gestegen prijzen van de laatste jaren, zegt Laurens Sloot, bijzonder hoogleraar ondernemerschap in de retailmarketing aan de Rijksuniversiteit Groningen.

De gestegen prijzen zorgden weliswaar voor recordomzetten, maar daarmee is niet gezegd dat de winst riant is. Albert Heijn wil geen cijfers noemen, maar volgens Sloot zijn de winstmarges bij de supermarkten momenteel uiterst mager en lager dan voorheen, gemiddeld zelfs onder de 3 tot 4 procent die gezond wordt geacht. Sloot rekent voor dat het topsport is om overal de schappen vol te houden met dagvers eten en dat de supermarkten staan voor miljardeninvesteringen in robotisering en digitalisering.

“Als de prijsstijging over de afgelopen vijf jaar 32 procent was, had die eigenlijk 34 procent moeten zijn om de winst op peil te houden.” Verder benadrukt hij dat veel Nederlanders de voorbije jaren ook hun inkomsten zagen stijgen, waardoor ze er aan het einde van de maand niet per se op achteruit zijn gegaan. We hikken toch vooral aan tegen de prijsstijgingen, zegt Sloot, omdat de inflatie jarenlang uiterst laag was.

In Turkije kijken supermarktklanten er niet van op als prijzen elke week worden aangepast omdat een inflatie van tientallen procenten daar heel gewoon is, zegt Sloot. “Bij ons voelt het wel alsof alles duurder wordt, omdat we zo gewend zijn dat de inflatie hooguit 1 tot 2 procent per jaar is.” In de twee weken voor kerst geven we overigens flink meer uit in zowel supermarkt als speciaalzaken.

In supermarkten wordt in de aanloop naar kerst zo’n 20 procent meer gespendeerd dan in de rest van het jaar. In op voeding gerichte versspeciaalzaken is het zelfs de helft meer dan in een gewone week, stelt YouGov. Waar Nederlandse huishoudens in een normale week in 2023 755 miljoen uitgaven in supermarkten, was dat in de aanloop naar kerst vorig jaar 907 miljoen per week.

YouGov heeft op basis van zijn eigen consumentenpanel ook uitgezocht welke producten supermarktklanten meer dan gemiddeld kopen in de kerstweken. Vers wild springt eruit. Vlees van ree, eend of haas hoort voor veel klanten kennelijk bij de kerst, want hier werd vorig jaar bijna negen keer zoveel aan uitgegeven dan in een normale week.

Verder is gevuld brood in trek, denk aan de kerststol. Hieraan geven we in de aanloop naar kerst 60 procent meer uit dan in een normale week. Ook aan diepvriesgebak, kaarsen, voorgebakken brood, verse vis, oliën en room of houdbare desserts wordt in de aanloop naar kerst meer uitgegeven dan in een gewone week.

Lezersoproep: hoe ziet jouw kerstdis eruit? Let je vanwege de inflatie meer op de centen dan een aantal jaar geleden? En hoe kun je, zonder al te veel geld kwijt te zijn, alsnog een heerlijk kerstmaal op tafel zetten? Stuur je reactie naar [email protected] . Je kunt een reactie ook appen naar 06 29 933 251 .

Vermeld je naam en woonplaats daarbij. Reacties kunnen geplaatst worden op parool.nl en in de krant.

Geselecteerd door de redactie Een fotoserie over kinderen die zich als volwassenen gedragen: ‘Er zat natuurlijk gewoon thee en limonade in de glazen’ Vier clowns die het vak levend houden: ‘Tijdens de feestdagen zijn mijn glittertattoos extra populair’.