DNB: banken moeten zich voorbereiden op ‘gure geopolitieke tijden’

Banken, verzekeraars en pensioenfondsen moeten zich uitgebreider voorbereiden op nog meer „gure geopolitieke tijden”, omdat handelsoorlogen, cyberaanvallen en sancties de financiële instellingen financieel en operationeel uit het lood kunnen slaan. Daarvoor waarschuwt De Nederlandsche Bank maandag bij de aankondiging van de nieuwe prioriteiten voor de financieel toezichthouder voor de komende jaren . „De tijd dat de internationale omgeving, de internationale betrekkingen, gunstig waren voor zowel Nederland als voor Europa ligt al een tijd achter ons”, zei toezichtsdirecteur Steven Maijoor in een persconferentie voorafgaand aan de publicatie.

„Er is sprake van protectionisme, fragmentatie en blokvorming.” Dat is al een paar jaar aan de hand, maar kan versterkt worden door het naderende tweede presidentschap van Donald Trump, aldus Maijoor. Volgens Maijoor hebben geopolitieke spanningen „natuurlijk” gevolgen voor financiële instellingen.



Dat komt volgens DNB deels doordat de reële economie door die spanningen wordt geraakt; bedrijven die door sancties of handelsbeperkingen in de problemen komen. Dat kan gevolgen hebben voor leningen die banken hebben uitstaan aan deze bedrijven. Daarnaast kunnen verzekeraars, pensioenfondsen en ook banken verliezen lijden op aandelen en obligaties van die bedrijven, omdat die minder waard kunnen worden.

Een ander risico zit aan de operationele kant van de financiële instellingen, omdat geopolitieke conflicten steeds vaker worden uitgevochten via sancties, cyberaanvallen en spionage. Als voorbeeld haalde Maijoor tijdens de perstoelichting de val van Amsterdam Trade Bank (ATB) aan. Die kleine bank, met Russische aandeelhouders, werd in 2022 failliet verklaard.

Niet omdat de bank geen geld meer had, maar als gevolg van Amerikaanse sancties die ervoor zorgden dat Microsoft en Amazon geen clouddiensten meer mochten leveren aan de bank. „Hierdoor kon de bank geen diensten meer verlenen aan klanten, geen e-mails meer versturen en geen transacties meer doen.” DNB verwacht van de banken, verzekeraars en pensioenfondsen dat ze zich goed voorbereiden door scenario’s uit te werken en stresstests uit te voeren op hun leningen- en beleggingsportefeuille.

De toezichthouder noemt als voorbeelden een escalerende handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten en zelfs een Chinese invasie van Taiwan. „Banken moeten uitzoeken welke klanten daardoor geraakt zouden kunnen worden, en wat voor effect dat vervolgens heeft op de belegging of lening.” Mogelijk moet een financiële instelling extra kapitaal aanhouden, als deze risico’s te groot zijn.

De waakhond verwacht verder dat de banken zich ook voorbereiden op meer sancties: zijn de interne werkprocessen op orde om die snel te implementeren? Hetzelfde geldt voor het voorkomen van cyberaanvallen. Maijoor: „En niet te vergeten: als zo’n aanval succesvol is geweest, hoe je dan snel weer teruggaat naar continuïteit: heb je de juiste back-ups, is je crisismanagement op orde?” Hoe om te gaan met geopolitieke spanningen is in ieder geval tot en met 2028 een van de toezichtsprioriteiten van DNB, naast (het gelieerde) cyberweerbaarheid en technologische vernieuwing. Dat laatste was ook tussen 2021 en 2024 een aandachtspunt van DNB, de eerste twee vervangen de vorige focusgebieden ‘sturen op duurzaamheid en toekomstgerichtheid’ en ‘bestrijding van financieel-economische criminaliteit’.

Dat betekent volgens Maijoor overigens niet dat die laatste twee onderwerpen geen aandacht meer krijgen van de toezichthouder. „Die twee zijn nu onderdeel geworden van ons reguliere toezicht.”.