Dit gaat de rechtszaak tegen Shell betekenen voor oliebedrijf, klimaat en jou

Vier jaar geleden won Milieudefensie een baanbrekende rechtszaak tegen Shell. Milieudefensie eiste dat Shell meer zou doen tegen 'gevaarlijke klimaatverandering'. De rechter gaf Milieudefensie gelijk.

Maar Shell was het niet eens met de uitspraak en ging in hoger beroep. Nooit eerder werd een individueel bedrijf gedwongen om zijn CO2-uitstoot drastisch te verlagen. Maar dat is precies wat de rechter in 2021 wél deed bij Shell.



Het olie- en gasbedrijf moet in 2030 45 procent minder CO2 uitstoten dan in 2019. Het gaat onder meer om de uitstoot die uit de schoorstenen van de Shell-fabrieken komt. Maar wat de uitspraak pikant maakt: Shell moet niet alleen zijn eigen uitstoot verlagen, maar ook die van zijn klanten, die alle olie en gas van Shell kopen.

Dat zijn dus ook alle automobilisten die tanken bij Shell. Van alle CO2 die Shell uitstoot, komt 95 procent door de uiteindelijke verbranding van de olie en het gas dat het bedrijf wint, bijvoorbeeld via de motor van een benzineauto. Slechts 5 procent van Shells uitstoot komt door fabrieken en het transport van Shell zelf.

Daarom eiste Milieudefensie dat de rechter ook de uitstoot van klanten meetelde. En daar ging de rechter in mee. Shell niet en daarom gingen ze ook in hoger beroep.

Volgens Shell doet het bedrijf er alles aan om klanten minder te laten uitstoten. Zo bouwt Shell duizenden laadpalen. Maar, zo zegt de oliegigant, het bedrijf kan klanten niet dwingen om over te stappen van een benzine-auto naar een elektrische.

Dat is een keuze van consumenten zelf, aldus Shell. En als de overheid die ontwikkeling wil versnellen, moet het met maatregelen of regulering komen. Heel veel.

Als je alles meerekent, dus de eigen fabrieken maar óók de uitstoot van klanten, dan stoot Shell ongeveer tien keer zoveel uit als heel Nederland. Milieudefensie maakte deze vergelijking: als Shell een land zou zijn, dan zou het wereldwijd op plek vijf staan in de lijst van grootste uitstoters. Volgens Milieudefensie maakt het dus nogal uit of Shell zijn uitstoot bijna halveert.

Volgens Shell heeft dat helemaal geen zin. Klanten zullen dan gewoon hun benzine kopen bij de concurrent. Zolang onze wereld grotendeels op fossiele brandstoffen draait, zal de vraag blijven bestaan.

Volgens Shell schiet het klimaat er dus niks mee op. Dan moet Shell binnen zes jaar zijn uitstoot met 45 procent verlagen. Cruciaal is of daaronder ook de uitstoot van de klanten valt.

Mocht de rechter dat opnieuw oordelen, dan krijgt Shell een 'zwaarwegende inspanningsverplichting' om ook die uitstoot te verlagen. En dat dus al in 2030. Shell zou bijvoorbeeld al zijn tankstations of de raffinaderij in Pernis kunnen verkopen.

Consumenten kunnen dan niet meer bij Shell tanken. Al is dat is niet de juiste interpretatie van de uitspraak, meent Milieudefensie. Shell moet onderdelen echt sluiten en opdoeken, want bij verkoop aan een ander bedrijf blijft de uitstoot gewoon bestaan.

Als de rechter Shell ongelijk geeft, dan is dat funest voor de Nederlandse economie, stelt het bedrijf. Want dan zouden ook andere ondernemingen gedwongen worden via de rechter om drastisch te krimpen. Denk aan KLM, Unilever, Ahold of ING.

Bedrijven zouden niet meer in Nederland durven te investeren. Shell heeft al aangekondigd naar de Hoge Raad te stappen als ze het hoger beroep verliezen. Klanten kunnen dan gewoon blijven tanken bij Shell.

Het terugdringen van de CO2-uitstoot zal voor een groot deel de verantwoordelijkheid van overheden blijven. Bedrijven kunnen er individueel niet op worden aangesproken. Overheden kunnen wel met regels en stimuleringsmaatregelen komen, die gelden voor alle bedrijven.

Het probleem is alleen dat overheidsmaatregelen tot nu toe tekortschieten om de klimaatafspraken van Parijs te halen. Zo haalt Nederland zijn klimaatdoel niet, bleek onlangs uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving. Als extra stok achter de deur wil Milieudefensie daarom bedrijven ook via de rechter tot verduurzaming dwingen.

In deze video zie je dat Jelte opstapte bij Shell en nu les geeft over energie en klimaat:.