‘Dit boek toont hoe radicalisering werkt’

‘Toen Knielen op een bed violen uitkwam, had iedereen het erover. Ik was zestien en geïnteresseerd in literatuur. Daarom besloot ik het te lezen, puur uit interesse.

Ik zocht toen naar boeken die me een inkijkje gaven in werelden die ver van mij afstonden. Ik groeide op in Amsterdam-Zuidoost, zonder religieuze achtergrond. Het verhaal speelt zich af op een kwekerij, waar het geloof juist een overheersende rol speelt.



Een groter verschil was er voor mijn gevoel op dat moment niet. Als lezer volg je Hans Sievez, een man die na de dood van zijn moeder zijn strenggelovige vader ontvlucht. Samen met zijn vrouw Margje begint hij een bloemenkwekerij.

Maar langzaamaan komt hij onder invloed van de evangelist Jozef Mieras. Hans raakt steeds meer verstrikt in een religieuze obsessie, wat hem vervreemdt van Margje en hun kinderen. Waarom was dit boek zo populair? Ik legde een link tussen de politieke situatie en het thema van radicalisering in het verhaal.

Er speelde toen veel rondom religie en radicalisering, de samenleving leek verhard. Daar maakte ik me druk over. Bij eerste lezing was het daarom de angst die beklijfde.

Hoe kon iemand zo diep in een konijnenhol vallen? Ik weet nog dat ik het lot van Hans moeilijk kon accepteren. Ik leefde vooral mee met zijn kinderen, die hun vader steeds verder zagen afglijden. Nu valt me vooral op hoe dit verhaal een vorm van radicalisering beschrijft.

Niet om het goed te praten, maar ik begrijp nu hoe Hans, uit machteloosheid, zo vervreemd is van zichzelf en zijn omgeving. Je ziet dat hij er af en toe uit probeert te kruipen, uit dat konijnenhol. Maar het lukt hem niet.

Die ontwikkeling in radicaal denken ervoer ik als tiener heel sterk, maar ik kon het toen niet plaatsen. Als zestienjarige zag ik wel dat volwassenen kunnen falen, maar dat blijft lastig om te accepteren. Nu, als volwassene en moeder van drie jonge kinderen, begrijp ik dat beter.

Ook al gaat het boek over een strenggereformeerde man, het thema is tijdloos. Radicalisering is vandaag de dag net zo relevant, vooral nu informatie zich zo snel verspreidt via sociale media. Ik moest tijdens het lezen denken aan andere vormen van hedendaagse dogma’s, zoals de discussie over vaccinaties of complottheorieën.

Jonge mannen die vanachter hun computer radicaliseren, net zoals Hans zich door het geloof laat meeslepen. Het boek maakt dat invoelbaar. Ik was vergeten hoe beklemmend sommige scènes waren.

Wat me ook bijblijft, is hoe mooi Siebelink schrijft. Zijn ‘show, don’t tell’-stijl sprak me als tiener aan, en dat doet het nu nog steeds. Hij beschrijft niets te letterlijk, maar laat je subtiel de spanning voelen tussen de personages.

Het herlezen van dit boek vond ik waardevol. Het zegt niet alleen iets over hoe ik zelf ben gegroeid, maar ook over hoe de wereld is veranderd. Nu haal ik er vooral de parallellen met complottheorieën en moderne vormen van radicalisering uit.

En ik vraag me af: wat zal dit boek ons over twintig jaar vertellen? Aan welke dogma’s klampen mensen zich dan vast?”.