December terugblikmaand: nu vooral op een halve eeuw dictatuur

„De wereld was verrast”, zei Pieter Jan Hagens in Buitenhof (AVROTROS/BNNVARA/VPRO), en daarmee vatte hij een groot deel van de berichtgeving over Syrië dit weekend samen. Geen talkshowgast die het had zien aankomen. Niet in dit tempo.

In journaals werden beelden vertoond vanuit verschillende Syrische steden, waar inwoners probeerden te verwerken wat er zojuist was gebeurd. Terwijl sommigen al uitgelaten door de straten dansten, met wijs- en middelvingers hoog in de lucht gestoken als vredestekens, moest bij anderen het besef nog indalen. „We hadden deze grote verrassing niet verwacht”, zei een man in het centrum van Damascus.



Hij sprak luid en snel, zijn blik schoot van links naar rechts en weer terug. Om hem heen werden geweren geleegd in de lucht: overwinningsschoten. „We gingen slapen, werden wakker en ineens is-ie weg.

” ‘Ie’, dat was Bashar al-Assad. Op zondag ontvluchtte hij het land dat ruim vijf decennia gebukt ging onder het schrikbewind van eerst zijn vader, en toen van hemzelf. Beiden toonden zich ongekend wreed in het onderdrukken van hun eigen burgers.

Het Assad-regime kenmerkte zich door volle gevangenissen, gebombardeerde ziekenhuizen, chemische wapens, miljoenen vluchtelingen. En nu was-ie weg. Gevlucht naar bondgenoot Poetin in Moskou, zo zou later op de dag blijken, toen de rebellen al lang en breed hun overwinning hadden uitgeroepen.

Zij hadden in de voorafgaande dagen in razend tempo hun opmars gemaakt en plotseling het ondenkbare bereikt. Het nieuws bleef binnenkomen: de beruchte gevangenissen werden opengezet. Gevluchte Syriërs verzamelden zich ook in andere landen zingend op straat.

Een deel van hen begon al hardop te dromen over een mogelijke terugkeer. Elders op tv wordt er in december vooral veel teruggeblikt. Zo waren voor de derde zondag op rij muziekgeschiedenisfeitjes te horen in de Top 2000 Quiz (NTR), die dit jaar concurrentie krijgt van Talpa-variant De Top 4000 Muziekquiz (meer is beter, zal John de Mol hebben gedacht).

Die tweede quiz wordt gepresenteerd door Johnny de Mol en heeft als eigenaardigheidje dat er een bordspel aan te pas komt. Omdat borspellen gezellig zijn en december een gezellige maand is, waarschijnlijk. Om dezelfde reden was de tagline van de aflevering van Oh, wat een jaar! (RTL) dit weekend: ‘Gezellig de winter in’, en bleef Chantal Janzen volhardend herhalen dat er niks gezelligers is dan de winter, alsof ze de gezelligheid ter plekke aan het manifesteren was.

Maar gezellig terugblikken is best moeilijk als je voortdurend NOS-pushmeldingen krijgt over nieuwe ontwikkelingen in de wereldpolitiek. Waar in Oh, wat een jaar! herinneringen werden opgehaald aan witte winters, werden in talkshows voorspellingen gedaan over de nabije toekomst. Want wat betekent het vertrek van Assad nu precies voor de Syriërs? Wat zijn de plannen van Abu Mohammed al-Jolani, de leider van de rebellengroep die de drijvende kracht vormde achter de val van Assad? De organisatie wordt nog steeds als terroristisch gezien door onder meer de VN, al presenteert Jolani zich tegenwoordig als gematigd leider.

Oorlogsverslaggever Rudi Vranckx toonde alvast enige scepsis over aanstaande vrede. „Ik heb nog maar weinig écht vreedzame transities gezien.” Maar als je na een decennialange dictatuur op een zondagochtend wakker wordt in een dictatorloos land, blik je vooruit noch terug.

Op Al Jazeera gaf een hoogleraar zijn analyse van Jolani terwijl beelden werden getoond vanuit Homs en Damascus. In die laatste stad stond een groep jongens op een tank met Syrische vlaggen te zwaaien. Ze staken een hand uit naar een voorbijganger; een uitnodiging om het feest met ze mee te vieren.

Ze hielden hun blik op deze zondag. En op deze zondag waren ze vrij..