De nieuwe canon van Limburg kijkt met frisse ogen naar de geschiedenis

Pinkpop, de beeldenstorm van Weert en de komst en sluiting van de steenkolenmijnen: het zijn 4 van in totaal 54 vensters uit De nieuwe canon van Limburg. Historicus en erfgoedspecialist Chris Dols werkte de afgelopen jaren met een team van deskundigen aan de hernieuwde versie van het historische 'naslagwerk' van het gebied dat tegenwoordig Limburg heet. 30 oktober wordt het boek uitgebracht, tegelijk met een digitale versie.

Vensters geschrapt, vernieuwd of samengevoegd De nieuwe canon bestaat uit 54 vensters. Thema's die betrekking hebben op de historie van het gebied dat nu Limburg heet. Een aantal van de vensters uit de eerdere canon heeft het niet gehaald.



Zo is het venster over de priester en sociale voorman Henri Poels gesneuveld. Maar er zijn er ook die zijn samengevoegd: zo komen Petrus Regout en Willem Vliegen, betekenisvolle personen in tijden van industrialisatie, nu samen in één hoofdstuk. 14 vensters zijn gloednieuw, vertelt de historicus.

Wat is een canon? Een canon wordt gedefinieerd als het geheel van belangrijke personen, teksten, kunstwerken, voorwerpen, verschijnselen en processen voor een bepaalde tijdsperiode en/of gebied. Die onderwerpen worden vastgelegd in zogenaamde vensters. "Een canon bestaat bij de gratie van selectie", legt Dols uit.

Ergens moet namelijk een grens worden getrokken: wat hoort hij de belangrijkste onderwerpen, en wat niet? Alles doet er in principe toe in de geschiedenis, maar niet alles is even essentieel voor het begrijpen ervan. De selectie moet volgens de historicus wel nadrukkelijk gezien worden 'als een vertrekpunt, niet als een eindpunt. De canon moet discussie over geschiedenis juist stimuleren'.

Waarom een nieuwe canon? Het is niet voor het eerst dat zo'n canon voor Limburg wordt uitgegeven. Sterker nog, de 'oude' canon is pas 15 jaar oud. ' Wie zit 't mit ós ', vroegen de Limburgers zich volgens Dols af toen begin deze eeuw de Nederlandse geschiedeniskundige canon uitkwam: ze zouden er niet genoeg in voor komen.

Reden om een lokale variant te maken. Reden voor het Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG) om in 2009 een provinciale variant te lanceren, dus. Maar helemaal niet zoveel jaar later zag datzelfde LGOG reden voor het herschrijven van het werk.

De bestaande canon past inmiddels namelijk niet meer zo goed in hoe wij nu naar de geschiedenis kijken. Onder andere met een wat meer kritische blik. Meerstemmigheid "We hebben de afgelopen jaren veel meer oog gekregen voor inclusie en diversiteit: meerstemmigheid in de geschiedenis", legt Dols uit.

Zo is er nu meer aandacht voor man-vrouwverhoudingen en rollen van vrouwen in de geschiedenis. "Daarnaast is er meer aandacht voor de schaduwkanten van de geschiedenis. Vroeger zeiden we al snel: 'Laten we het er maar niet over hebben', bijvoorbeeld over het seksueel misbruik in de katholieke kerk en de koloniale verhoudingen", zegt hij.

Een voorbeeld: Eugène Dubois, het venster met nummer 39. "De bekende wetenschapper uit Eijsden die in een koloniale context op Java opgravingen heeft gedaan. In de oude canon werd hij als een wetenschappelijke held gepresenteerd, terwijl we nu ook vermelden dat hij oorspronkelijke bewoners niet vroeg of hij daar mocht graven; dat hij daar überhaupt kon graven omdat hij beschermd werd door Nederlandse militairen; dat hij menselijke resten meenam naar Nederland.

" Daarbij heerst er nu maatschappelijke druk is om de Collectie Dubois of delen daarvan terug te brengen naar de plek en gemeenschap van herkomst. Heel 'Limburg' Verder is er in deze canon voor gekozen om de vensters meer te spreiden over het hele gebied dat nu Limburg heet, met wat minder focus op het zuiden dan eerst. "Bij het venster over de vestingbouw hebben we nu voor Sittard gekozen, in plaats van Maastricht, om wat meer balans te krijgen.

" Maar de nieuwe canon is ook dichterbij de 'normale' bevolking komen te staan. 'Nieuwe Limburgers komen en gaan', zo heet een van de vensters uit de nieuwe canon. Zuigelingen- en kindersterfte is nog zo'n hoofdstuk.

Maar ook luchtigere thema's, zoals sport (verschillende clubs voor verschillende religies en ideologieën) en muziek (Pinkpop) krijgen aandacht. Voor in de klas Voor wie is deze nieuwe canon nou eigenlijk bedoeld? In eerste instantie voor de hoogste klassen van het basisonderwijs, brugklassers en de tweede en derde klassen van de middelbare school, vertelt de historicus - en in tweede instantie voor het grote publiek. Daarom is er ook voor gekozen om de canon opnieuw en uitvoeriger dan voorheen digitaal beschikbaar te maken.

"In die variant worden begrippen nog uitgebreider uitgelegd, zoals 'klooster'. In het boek wordt het wat algemener gehouden." "Leerlingen van een groep acht uit Blerick zijn met een rode pen door het manuscript gegaan.

Bijvoorbeeld om te kijken of er te moeilijke woorden in zitten. Dat kwam vuurrood terug", lacht Dols. Nieuwere canon op komst? Mogelijk komt er over een aantal jaar opnieuw een canon van Limburg uit.

"Ons advies is om over ongeveer 15 jaar opnieuw om de tafel te gaan zitten om te kijken of het geheel niet weer herschreven moet worden. Het historisch onderzoek schrijdt voort en bovendien levert een nieuwe tijd steeds nieuwe vragen en inzichten op." Het eerste exemplaar van De nieuwe canon van Limburg wordt 30 oktober overhandigd aan gouverneur Emile Roemer tijdens onderwijssymposium ' Truuk Nao Hoes ' in Sittard.

Chris Dols Chris Dols (1985) uit Roermond is als conservator academisch erfgoed en lid van de Radboud Jonge Akademie verbonden aan de Radboud Universiteit. Al meer dan 15 jaar is hij bestuurlijk en redactioneel actief bij het LGOG. Hiernaast maakt hij muziek, maar ook daar schemert zijn vakgebied in door: zo maakte hij samen met zijn tweelingbroer het album Veurvaajers over hun eigen familiegeschiedenis in Zuid-Limburg.

Deel dit artikel 💬 WhatsApp ons! Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht via WhatsApp of stuur een mail naar [email protected] !.