De Kameroense president Biya blijkt tóch nog in leven en duikt plots weer op. De bevolking smeekt om transparantie

Une image qui vaut mille mots. Een beeld dat duizend woorden waard is. De voice over van de Kameroense staatstelevisie wil er eigenlijk het liefst het zwijgen toedoen tijdens een speciale uitzending rechtstreeks vanaf het platform van de luchthaven van Yaoundé.

De beelden spreken immers voor zich: Ja, hij is het écht: Paul Biya, de president van Kameroen – die zijn fijn gerimpelde hand uitsteekt om zijn oud-minister van Buitenlandse Zaken Pierre Moukoko Mbonjo te begroeten – is nog steeds onder ons. Voor de verslaggever lijdt het geen twijfel: met dit „memorabele moment” maakt de president resoluut een „einde aan alle speculaties”. Van geheime medische behandelingen tot politieke manoeuvres: de geruchtenmolen draaide de afgelopen weken op volle toeren.



Net nu die een kookpunt bereikten, dook Biya plotseling op. Na weken van onzekerheid en geruchten over zijn gezondheidstoestand gaf de 91-jarige staatsleider maandagavond voor het eerst in zeven weken weer een teken van leven, door glimlachend voet op Kameroense bodem te zetten. Biya was begin september voor het laatst in het openbaar gezien tijdens de Chinees-Afrikaanse top.

Al die tijd verbleef hij in het Zwitserse Genève – naar verluidt voor medische behandelingen – waardoor hij een hele reeks belangrijke internationale bijeenkomsten liet schieten. Yaoundé suste de uitdijende onrust en deed – de uiteindelijk prematuur gebleken – berichten over zijn dood af als „pure fantasie”. De president, zo werd Kameroeners op het hart gedrukt, zou gauw terugkeren.

Daar verscheen hij maandagavond dan doodleuk op de luchthaven – verwelkomd door een in het geheim gemobiliseerde politieke achterban, gehuld in kleding met zijn presidentiële portret. De echte stilte doorbrak Biya vooralsnog niet: kort na zijn aankomst werd hij snel naar het presidentiële paleis gebracht, zonder de gebruikelijke persconferentie. De zorgen over de gezondheid en afwezigheid van Biya zijn niet nieuw.

De president, die al aan de macht is sinds 1982, kent een geschiedenis van langdurige verblijven in het buitenland, omzoomd door mysterie en vage verklaringen. Kameroeners waren inmiddels gewend geraakt aan zijn frequente en soms maandenlange verblijven in een hotel in Genève. De stilte vanuit Yaoundé – en het ontbreken van een duidelijke verklaring over zijn afwezigheid – bracht naast het nodige giswerk en de wildste theorieën ook politieke onrust.

Het is tijd voor het Kameroense regime om een duidelijke opvolgingsstrategie voor het post-Biya-tijdperk te formuleren. Zeker met de presidentsverkiezingen in 2025 in het vooruitzicht is zijn opvolging een gevoelige kwestie binnen de gelederen van de regeringspartij CPDM. Voor Biya staat momenteel geen duidelijke opvolger klaar.

En hoewel zijn zoon Franck Biya in de coulissen zou worden klaargestoomd, heeft die nooit openlijk politieke ambities uitgesproken. De huidige grondwet bepaalt dat de voorzitter van de Senaat de interim-president zou zijn, maar de 89-jarige Marcel Niat Njifenji wordt gezien als een kwetsbare optie vanwege zijn eigen gezondheidsproblemen. Zo’n machtsvacuüm creëert de voorwaarden voor een fragiel politiek toneel.

Het ontbreken van daadkrachtig leiderschap door de president heeft bestuurlijke chaos gecreëerd, wat de toch al haperende economie en politieke stabiliteit verder onder druk zet.Biya’s terugkeer komt immers op een moment dat Kameroen met talloze crises worstelt. Sinds 2017 woedt een afscheidingsoorlog in de Engelstalige regio’s van het westen, waarbij duizenden mensen zijn omgekomen en honderdduizenden ontheemd zijn geraakt.

In het noorden blijft het geweld van Boko Haram een bedreiging vormen, terwijl stijgende voedsel- en energieprijzen de bevolking verder onder druk zetten, aangewakkerd door instabiele olie-inkomsten. In een poging grip te houden op het narratief verbood de regering Biya begin oktober elk debat over de gezondheid van de president in de Kameroense media. De nationale veiligheid zou immers op het spel staan.

Regionale gouverneurs kregen zelfs opdracht media nauwlettend in de gaten te houden en overtreders te vervolgen. Het besluit werd door velen gezien als een poging om de groeiende twijfels over Biya’s gezondheid en leiderschap te bezweren. Critici wezen erop dat deze defensieve houding de kern blootlegt van een politiek systeem dat worstelt met transparantie en rekenschap.

„Zich verschuilen achter nationale veiligheid om zo’n belangrijk nationaal vraagstuk te verdoezelen is schandalig”, zo gaf Angela Quintal van het Committee to Protect Journalists woorden aan die verontwaardiging. Ondanks de pogingen vanuit Yaoundé om de discussie te onderdrukken, liet de creativiteit van het Kameroense volk zich niet beteugelen. Terwijl de presidentiële staf probeerde het volk te sussen – of stil te krijgen, afhankelijk van wie je het vraagt – verwoordde rapper Xzafrane met zijn hitsong Rentres à la maison Président op humoristische wijze een breed gedragen gevoel onder miljoenen Kameroeners.

De smeekbede voor een teken van leven klonk eenvoudig maar scherp: „ Allo monsieur le président . Het zijn jouw mensen aan de lijn. We willen weten hoe het met je gaat, geef ons gewoon een teken van leven.

” De rapper stelt met name de repressieve houding van Yaoundé aan de kaak: terwijl de bevolking smeekt om duidelijkheid, is het antwoord er een van dreigementen en censuur. „De ministers bedreigen ons”, aldus Xzafrane. .

Biya’s terugkeer had rust moeten brengen, maar de songtekst oppert: „Kom in volledige transparantie uw opvolging voorbereiden.” De roep om transparantie slaat niet alleen op Biya’s gezondheid, maar ook op de toekomst van Kameroen. En die klinkt luid.

Want hoewel de president terug is, blijft het Kameroense volk wachten op échte antwoorden – niet op meer stilzwijgen..