De cultuurstrijd wordt op TikTok met humor gestreden: ‘make pets safe again’

Een verschrikt kijkende labrador speelt de hoofdrol in een 40 miljoen keer bekeken TikTok-filmpje van 15 seconden. Op de achtergrond horen we Donald Trump tijdens het verkiezingsdebat met Kamala Harris beweren dat Haïtiaanse immigranten in Ohio gestolen huisdieren op het menu hebben staan . Het was onzin, maar werd wel dankbaar materiaal voor TikTok-gebruikers.

Aanhangers van zowel Trump als Harris kostte het weinig inspanning om de uitspraak om te zetten in TikTok-‘taal’. Huisdierenfoto’s en -filmpjes werden razendsnel bewerkt tot politieke pamfletten. Harris-aanhangers plaatsten geschrokken huisdieren: heeft Trump het nou ook al op óns gemunt? Trump-aanhangers omarmden de uitspraak van de Republikeinse presidentskandidaat ook.



Met behulp van AI kregen katten Trump-petjes op, voorzien van teksten als: ‘Make pets safe again’. In andere filmpjes hielden huisdieren bordjes vast waarop stond ‘Kamala hates me’ of ‘Don’t let them eat us, vote for Trump!’. Met 170 miljoen Amerikaanse gebruikers, van wie meer dan de helft tot Generatie Z (geboren na 1996) behoort, speelt TikTok een belangrijke rol bij de komende presidentsverkiezingen.

Volgens onderzoek van het Pew Research Center gebruikt een groot deel van de Amerikaanse jongeren TikTok om nieuws en politiek te volgen. En The New York Times schreef onlangs : „Ook als je nog nooit TikTok hebt geopend, leef je in een cultuur die sterk wordt beïnvloed door wat daar gebeurt.” Op TikTok wordt alles, van nieuws over Taylor Swift tot de Amerikaanse politiek, gegoten in de herkenbare taal van dansjes, korte sketches, liedjes en verwijzingen naar populaire cultuur.

De focus op entertainment maakt het voor jongeren een aantrekkelijke plek om mee te doen aan maatschappelijk discussies. TikTok is een recyclemachine, wat het vruchtbare grond maakt in de zogenaamde culture wars . Discussies over gender, seksualiteit, abortus, wapenwetgeving, gezinswaarden, multiculturalisme en cancel culture passen goed bij TikTok, waar engagement in de vorm van entertainment komt.

Het zijn grotendeels zulke culturele thema’s die de verschillen duidelijk maken tussen de Democraten en Republikeinen. Bovendien mogen veel Gen Z’ers voor het eerst stemmen tijdens deze presidentsverkiezingen. Wat krijgen deze jongeren via TikTok mee over de politiek, waar kunnen ze door beïnvloed worden? Wat kenmerkt enkele van populaire TikTok-accounts die zich mengen in de Amerikaanse cultuuroorlog? Een van deze accounts is van een duo genaamd The Good Liars , bestaande uit Jason Selvig en Davram Stiefler.

Het Amerikaanse tijdschrift The New Republic schaart het tweetal onder de belangrijkste politieke influencers van 2024. Met een totaal aantal van 150 miljoen likes op hun posts overtreffen ze popsterren als Justin Bieber en Lady Gaga. Selvig en Stiefler infiltreren conservatieve bijeenkomsten, waar ze hun uiterste best doen om de bezoekers verkeerd te begrijpen.

Zo lokken ze op pro-life -bijeenkomsten mensen uit de hypocrisie of onhoudbaarheid van hun conservatieve standpunten zélf aan te tonen. Deel van hun succes schuilt erin dat ze op een originele manier gebruikmaken van het genre van de prank , waarbij mensen onwetend deelnemer worden gemaakt aan een soort sketch. Al in 2011, tijdens de Occupy Wall Street-protesten , kregen ze daar bekendheid mee.

Aan conservatieve zijde trekt John McEntee veel aandacht. Hij was een naaste vertrouweling van Donald Trump tijdens zijn presidentschap en is bijzonder controversieel: hij zou onder meer minderjarige meisjes seksueel getinte berichten hebben gestuurd en een grote rol hebben gespeeld bij de bestorming van het Capitool. Hij verspreidt bovendien bewezen onwaarheden.

Dit heeft hem niet belet met bijna tweehonderd miljoen likes een grote TikTok-ster te worden. In 2022 begon hij The Right Stuff, een datingapp voor rechtse mensen. Zijn TikTok-video’s onder de noemer Date Right Stuff hebben een eenvoudig concept: hij zit in een restaurant achter een bord eten en uit vervolgens zo sarcastisch mogelijk een mening die hij ‘woke’ vindt.

Bij voorkeur iets over genderidentiteit. Zo zegt hij in een video: „Ik mag dus geen mening hebben over abortus omdat ik geen baarmoeder heb. Maar ik kan wel een vrouw zijn zonder een baarmoeder? Got it.

” Ook maakt McEntee ‘POV’-filmpjes (point of view), filmpjes vanuit het perspectief van de gebruiker, een populaire stijlvorm op TikTok. „ POV: Ik ben een zwevende kiezer ”, staat in beeld in een van zijn video’s, vanuit het perspectief van een zwevende kiezer. „Ik was van plan te stemmen op Trump, tót ik Harris hoorde over met belastinggeld betaalde geslachtsveranderende operaties voor gedetineerde migranten.

” Zijn video’s zijn een populair doelwit voor imitaties. Het populairst zijn die van Walter Masterson, die McEntee’s stijl kopieert, maar dan met een progressieve boodschap. Ook Masterson bespreekt hoofdzakelijk kwesties als gender, wapens, abortus en racisme.

Na de mislukte aanslag op Trump verscheen Masterson bij een bord eten met de boodschap: „Dus een Republikein wordt neergeschoten door een Republikein met een geweer dat Democraten proberen te verbieden en tóch is het de schuld van de Democraten? Got it.” Mastersons imitaties brengen beide kampen tot een ironische dialoog. Miljoenen TikTok-gebruikers doen mee, via geschreven reacties of met persiflages.

The Washington Post beschreef het onlangs als een duel tussen „twee reusachtige TikTok-accounts die allebei de meme-achtige taal van het platform gebruiken om de andere zijde van het politieke spectrum te bespotten”. Het is een vorm van online polemiek die geknipt is voor TikTok, waar het om humor en ironie draait. Dit wordt versterkt door de mogelijkheid om video’s van anderen te ‘stitchen’ – een veelgebruikte functie waarbij wordt gereageerd op een video door eerst een fragment eruit te tonen, gevolgd door je eigen video.

Dit leidt regelmatig tot een kettingreactie. Ook Joel Patrick, die zichzelf ‘ the legendary black redneck ’ noemt, gebruikt humor en overdrijving voor zijn maatschappijkritiek. Hij behoort met zijn aanhang van ruim 4,5 miljoen mensen – verdeeld over twee accounts – tot de populairste conservatieve tiktokkers.

Patrick wil „mensen aanmoedigen om zich te richten op conservatieve waarden”, zo legt hij in 2021 uit in een Vice – documentaire over zijn leven. Het liefst bespot hij de in zijn ogen doorgeslagen focus in de VS op discriminatie en racisme. Een beproefd middel van hem is omstanders verbazen door uit zijn opvallende oranje, opgehoogde truck te stappen, waarvan de bumper is bedrukt met de tekst ‘ white privilege ’.

In een veelbekeken video reageert Patrick op iemand die hem op een gehandicaptenparkeerplek zag parkeren: „Oh my god, altijd die witte mensen...

”, zo horen we de omstander eerst zeggen. Patrick wijst de omstander vervolgens in een nogal jolige reactie op wat hij als een van de dogma’s van de Democraten beschouwt: dat het alleen witte mannen zijn die fouten maken. Met overdrijvingen, omkeringen en sarcasme probeert hij duidelijk te maken dat het volgens hem vooral Democraten zijn die uitblinken in hokjesdenken.

De diep-ironische uitingen van The Good Liars, McEntee, Masterson en Patrick zijn exemplarisch voor de toon waarop de cultuurstrijd op TikTok wordt gevoerd. Ook de indirecte manier van communiceren valt op: de makers noemen nooit hun eigen standpunten direct, ze bespotten enkel de denkbeelden van de andere kant. Miljoenen Amerikaanse jongeren krijgen deze video’s te zijn, wat zijn de consequenties daarvan? Hoewel er weinig met zekerheid valt te zeggen over de invloed op het stemgedrag, is er veel geschreven over de ‘echokamer’ van TikTok.

Dat wil zeggen: als je eenmaal naar video’s van Joel Patrick hebt gezocht en gekeken, zal het algoritme je voornamelijk video’s opdienen die zijn conservatieve boodschap delen. De kans dat je na een van zijn video’s The Good Liars of Walter Masterson te zien krijgt, is klein. Op deze manier zorgt het algoritme ervoor dat gebruikers eenzijdig – en in het slechtste geval ook nog eens onjuist – geïnformeerd kunnen worden.

Het is aannemelijk dat deze accounts invloed hebben op de opkomst onder jongeren. Verschillende onderzoeken wijzen uit dat TikTok-gebruik resulteert in een verhoogde maatschappelijke betrokkenheid. Het verpakken van maatschappelijke discussies in vormen die aansluiten bij de belevingswereld van jongeren zorgt voor meer politieke bewustwording, concludeerden onderzoekers in 2023 in Social Media + Society .

Onderzoekers aan Loyola Marymount University kwamen in The Journal of Media and Society in 2023 tot een vergelijkbare conclusie toen ze de invloed van TikTok op de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 bekeken. Gebruikers van het platform gingen vaker naar de stembus dan leeftijdsgenoten die niet op TikTok zaten. Van deze mobiliserende kracht van TikTok lijkt de progressieve zijde meer te profiteren dan de conservatieve, blijkt uit hetzelfde onderzoek.

Volgens een representatieve enquête identificeren twee keer zoveel TikTok-gebruikers zich als Democraat dan als Republikein..