De 10 beste theatervoorstellingen van 2024 volgens NRC

Het was in veel opzichten een woelig en enerverend theaterjaar. In de eerste plaats dankzij opwindende theaterstukken, zoals genoemd in dit lijstje van tien voorstellingen waarover de NRC-theatercritici het min of meer eens zijn. Het barstte van de voorstellingen waar je theaterhart van gaat zingen.

Je werd dit jaar intellectueel uitgedaagd, aangesproken op je empathie, swingend meegenomen in weerbarstige relaties tussen ouders en kinderen, en gewezen hoe je als individu je vrijheid bevecht. In deze barre tijden toonde een levende kunstvorm als theater, die mensen samenbrengt, zijn redenen van bestaan. Er was een aangename festivalzomer, met in het bijzonder sterke edities van Oerol, het Holland Festival en Noorderzon.

De twee laatstgenoemde produceerden ook fenomenaal internationaal theater. De performance van de schijnbaar doelloos zand scheppende Victor Pilon bleek mateloos fascinerend en Catarina and the beauty of killing fascists van Tiago Rodrigues was geniaal politiek theater . De zomer had ook donkere randjes.

Het Fonds Podiumkunsten leverde verbijsterende negatieve oordelen over bloeiende theatermakers en -groepen. Er is iets goed mis bij het Fonds. Op een heel andere manier niet pluis is het bij Internationaal Theater Amsterdam.

Nadat het gezelschap naar buiten bracht dat er grensoverschrijdend gedrag had plaatsgevonden onder leiding van directeur Ivo van Hove, berichtte NRC wat er zoal was gebeurd. Dat was schrikken. Dat de vete tussen ITA en de klokkenluider, actrice Hélène Devos, over deze kwestie nog altijd doorettert, is pijnlijk.

Dat mag allemaal beter in 2025. Ron Rijghard In de versie van Jean Anouilh is de tragedie van Sophocles modern: Antigone komt op voor zichzelf als ze zich afzet tegen pragmatisch plichtsbesef. Yela de Koning (Antigone) en Mark Rietman (Kreon) imponeren in een razendknappe balans tussen komisch spel en drama.

Theaterfeestje waarin zes acteurs de rol van acteurs spelen die repeteren, maar na de repetitie weer zichzelf zijn. Met als resultaat een hilarische serie misverstanden en ongemak, in deze superslim geconstrueerde en haarscherp gespeelde komedie over het theater zelf. Een vrouw voelt zich op onverklaarbare wijze enorm aangetrokken tot een gat.

Een andere vrouw helemaal niet. Het leidt tot een enerverende, existentiële dialoog over het leven, over zingeving, over willen bestaan of niet willen bestaan. Indrukwekkende 24-uurs-theatermarathon, met honderd scènes waarin een relatie wordt verbroken.

Georgina Verbaan biedt subliem tegenspel aan honderd improviserende mannen en blijft ze de baas. Alle uitingen van mannelijke drift en dominantie beantwoordt ze superieur, met humor. Geslaagd feministisch project.

Naomi Velissariou spreekt haar vijfjarige zoontje toe, in een prachtig vertolkte monoloog waarin schaamte en zelfkritiek wedijveren met systeemkritiek en woede. Haar teksten, over haar burn-out en moederschap, zijn eerlijk, slim en soms onverwachts geestig en ontroerend. Dankzij eerdere generaties Surinamers die naar Nederland kwamen, kunnen hun kinderen hun eigen leven bepalen.

Dat idee wordt wervelend verbeeld in dit gezin, met vuur gespeeld door de indrukwekkende acteurs en de geweldige band. Deze voorstelling heeft soul en is funky. Deze voorstelling is maar losjes gebaseerd op Shakespeare: het draait om stijgend water en klimaatvluchtelingen.

Julia (Soumaya Ahouaoui) wil de Grote Liefde van Romeo (Vanja Rukavina) niet. In kleurrijke scènes, waarin spel en dans elkaar afwisselen, is de vraag of je je hart volgt of de traditie. Twee mannen, per toeval in gesprek.

Zo ontstaat een vriendschap. Acteurs Bram Suijker en Emmanuel Ohene Boafo zijn adembenemend, als de rusteloze prater versus de ingetogen denker. Ze tonen de kwetsbare mens, soms machteloos in het leven dat ons overkomt.

Een goede clown is kwetsbaar als een kind, en weet te raken omdat er een kind in iedere volwassene zit. Kim Karssen en Elias De Bruyne zijn prachtige clowns. Slim, wrang en hilarisch weten ze inzichtelijk te maken dat vrouwonvriendelijkheid zit ingebakken in de stereotiepe rolverdeling tussen man en vrouw.

Briljante tekst, met ideeën die je uitdagen, uitspraken die precies formuleren wat de rot in de samenleving is, én retorische salto’s van het type waar het moderne leven van overloopt. Met superieur acteren van Vincent van der Valk en ’Ntianu Stuger..