Dat verdient een bloemetje? Nou, liever niet eigenlijk

Het is opvallend hoeveel klanten de laatste week beginnen over milieu en duurzaamheid, zegt bloemist Mirella van Maaren, terwijl ze in bloemenwinkel Eglantier in Leiden even tijd maakt tussen het schikken van een groot boeket door. „Wat ik die mensen dan vertel: wij en de kwekers proberen al zoveel om het duurzamer te maken. Maar ja, we kunnen niet toveren.

Het is als bloemist al moeilijk genoeg om het hoofd boven water te houden.” Nadat de gemeente Zutphen half oktober had besloten om geen bloemen meer te geven bij verjaardagen of afscheidsborrels („slecht voor mens en milieu”), barstten in Facebook-groepen van bloemisten felle discussies los, volgens Van Maaren. „Er is ook veel boosheid, en bezorgdheid.



Wat moeten we dán?” Het debat over sierbloemen gaat de laatste jaren in golven, zegt Sanne Janssen, die zich bij consumentenorganisatie Milieu Centraal bezighoudt met bloemen. „Vorig jaar was er zo’n piek toen de gemeente Amersfoort besloot geen bloemen meer uit te delen. Er was ook een item van Arjen Lubach dat veel losmaakte.

De laatste weken is de discussie duidelijk weer feller.” Vorige week oordeelde een Franse rechter dat het overlijden aan leukemie van een 11-jarig kind rechtstreeks verband houdt met langdurige blootstelling aan pesticiden op sierbloemen; haar moeder werkte, ook tijdens de zwangerschap, als bloemist. Eerder dit jaar kwamen bewoners van het Drentse Westerveld in opstand tegen de grootschalige teelt van leliebollen in het gebied, vanwege zorgen over de gevolgen van het gebruik van landbouwgif.

Dit voorjaar demonstreerde Extinction Rebellion bij de opening van de Keukenhof. Daarnaast zijn er groeiende bezwaren tegen de CO 2 -voetafdruk van de import van bloemen per vliegtuig uit landen met grootschalige bloementeelt, zoals Kenia. Telt dat alles bij elkaar inmiddels al op tot een veranderende bloemenmoraal? Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal bloemisten in Nederland gestaag daalt: sinds 2007 is het aantal bloemenwinkels met bijna een kwart afgenomen.

Kwantificeren kan ze het niet, maar bij uitvaarten is een duidelijke verschuiving gaande, zegt woordvoerder Rosanne Prinsen van uitvaartconcern Monuta. „Veel mensen geven nu expliciet aan dat ze geen bossen bloemen willen, of bijvoorbeeld alleen één losse bloem per bezoeker.” Ook gezien: een klein bloemstukje met daaromheen herbruikbare kunstbloemen, en creatievere alternatieven zoals origami-kraanvogels bij de kist.

Derk Loorbach, hoogleraar sociaal-economische transities aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, noemt zich al een jaar of vijf ‘boeketweigeraar’, vanwege de negatieve impact van sierteelt op milieu en klimaat. „Soms weiger ik ze ook op het podium. Dat levert weleens awkward situaties op ja, maar dat hoort nou eenmaal bij dit soort veranderingen.

” Hij merkt een verandering in de reacties ten opzichte van toen hij ermee begon. Toen werd er vaak verbaasd gereageerd, nu veel minder, zegt hij. „Juist door het zo en plein public te doen, levert het vaak goede gesprekken op.

” Hij ergert zich eraan hoe de branche bloemen neerzet als Nederlands trots. „Het is een soort VOC-trots”, zegt hij: „Bloemen zijn een symbool voor een economie die draait om extractie, en voor allerlei nevenschade zorgt. Gelukkig begint dat te veranderen.

” Hij ziet overeenkomsten met onder andere de energietransitie. „Ook vanwege de weerstand die de discussie in het begin oproept.” „Het doet mij wat denken aan het verloop van de discussie rondom Zwarte Piet”, zegt Martin Hoondert, die aan Tilburg University onderzoek doet naar rituelen.

„Bloemen zijn óók een cultureel symbool, en je ziet vaak dat het veranderen van die symbolen een stuk langzamer gaat dan de nieuwe wetenschappelijke en maatschappelijke inzichten.” Bloemen zijn in Nederland zó verweven met rituelen en vieringen dat in de discussie erover gegarandeerd de vraag opkomt ‘mag er dan helemaal níks meer?’ „Er zijn zoveel dingen slecht, je kunt ook moeilijk onder een stolp gaan leven”, zegt bloemist Mirella van Maaren. Zij mist „realisme” in deze discussie.

Toch is de realiteit dat er voor snijbloemen gemiddeld ongeveer vier keer meer pesticiden worden gebruikt dan voor voedselgewassen, zegt Sanne Janssen van Milieu Centraal. „Bloemen zien er niet voor niets zo perfect uit: elke schimmel, elk insect moet worden geweerd voor zulke smetteloze bloemen.” De laatste jaren wordt steeds duidelijker welke negatieve effecten pesticiden op natuur en gezondheid hebben.

Wat zijn de alternatieven ? Er zijn al aanbieders van biologisch geteelde bloemen, en er zijn amper van echt te onderscheiden kunstbloemen – al is het volgens Sanne Janssen maar zeer de vraag of de productie van nepbloemen werkelijk duurzamer is dan snijbloemen. Voor de CO 2 -uitstoot zijn lokaal geteelde bloemen van open grond beter dan kasbloemen of geïmporteerde exemplaren, maar op pesticidengebruik scoren die vaak juist slechter. Volgens Milieu Centraal is de beste manier om de milieu-impact van bloemen te verkleinen om simpelweg te minderen en te kiezen voor andere, duurzamer relatiegeschenken en huisdecoratie: „Misschien hoef je niet elke week verse bloemen op tafel te hebben, maar is maandelijks ook al leuk.

” Zelf koopt Janssen helemaal geen bloemen meer, zegt ze. Verder heeft Milieu Centraal een ‘ keurmerkenwijzer ’. Mirella van Maaren vertelt dat zij maar weinig biologische bloemen verkoopt.

Niet omdat ze dat niet zou willen, maar omdat ze simpelweg niet worden verkocht. „De klant moet dan soms wel 3 euro per bloem méér betalen, een bloem die ook kwalitatief echt anders is. Veruit de meeste klanten doen dat niet.

”.