Criminelen wassen veel geld wit via contante betaling in arbeidsintensieve sectoren

Criminelen wassen op grote schaal misdaadgeld wit in sectoren van de economie waar veel arbeidsmigranten werken. Medewerkers van onderaannemers in de pakketbezorging, de zorg, de bouw en de land- en tuinbouw worden betaald met crimineel contant geld. Uit een analyse van de Financial Intelligence Unit (FIU), een toezichthouder waar banken ongebruikelijke financiële transacties moeten melden, blijkt dat dit de eerste stap is van een relatief simpele constructie om geld wit te wassen.

Volgens Michiel Zwinkels, hoofdofficier van justitie van het Functioneel Parket dat verantwoordelijk is voor de aanpak van financiële fraude, komt deze vorm van witwassen steeds vaker voor. Met grote gevolgen: „Hierdoor komt crimineel geld terecht in de haarvaten van onze economie”, aldus Zwinkels in een interview met NRC . Het witwassysteem, dat het Cash Compensatie Model wordt genoemd, werkt als volgt: onderaannemers in arbeidsintensieve sectoren betalen hun werknemers met cash afkomstig uit criminele netwerken.



Door hun werknemers contant te betalen, kunnen ze belasting ontduiken. Voor de werkzaamheden die deze onderaannemers verrichten, versturen ze een factuur aan hun opdrachtgevers die via het normale bankverkeer wordt betaald. Terwijl de kosten van deze bedrijven (deels) met contant crimineel geld worden betaald, komen de inkomsten vervolgens legaal via de bank binnen.

Daarmee is het contante criminele geld giraal gemaakt en heeft het in de vorm van betaling van geleverde diensten een legale herkomst verkregen. Via valse facturen komt het geld dan uiteindelijk weer terecht bij bedrijven die worden geleid door de criminelen die de cash hebben geleverd. Volgens hoofdofficier Zwinkels „corrumpeert” dit systeem van cashcompensatie de economie.

„Het zorgt voor oneerlijke concurrentie, de belastingdienst wordt geflest en het vergroot de kans op arbeidsuitbuiting.” Eind vorig jaar heeft de rechtbank in Rotterdam een viertal verdachten van deze vorm van witwassen veroordeeld tot celstraffen van vijf, vier en tweeënhalf jaar. Tussen 2020 en 2023 hebben de vier als lid van een criminele organisatie voor 4,5 miljoen euro witgewassen.

Volgens de rechtbank vormt „witwassen op deze schaal een ernstige bedreiging van de legale economie en tast het de integriteit van het financiële en economische verkeer aan”. Zwinkels stelt dat deze zaak het topje van de ijsberg is. „Er lopen meerdere onderzoeken naar deze vorm van witwassen.

” Deze zaken laten volgens de hoofdofficier zien dat de meldplicht voor banken van kleine ongebruikelijke transacties waardevol is in de strijd tegen het witwassen van crimineel geld. „Er is veel kritiek van banken op die meldplicht, maar dit systeem had nooit kunnen worden blootgelegd zonder al die meldingen.” Zwinkels vraagt ook om meer aandacht van de landelijke politiek.

De Rekenkamer uitte enkele jaren geleden stevige kritiek op de gebrekkige samenwerking tussen onderdelen van de overheid bij de aanpak van witwassen. De hoofdofficier stelt dat het voor het Openbaar Ministerie vaak niet mogelijk is gevoelige informatie te delen met lokale overheden die onderzoek doen, bijvoorbeeld in het kader van vergunningsaanvragen. „Wij mogen vaak geen dossierstukken delen met overheden op grond van de privacywetgeving.

” En dat gaat ver. Stel dat een ondernemer die is veroordeeld voor het zwart betalen van arbeidsmigranten, een vergunning aanvraagt voor de bouw van tijdelijke woningen; dan heeft de gemeente volgens Zwinkels geen toegang tot het volledige vonnis – op grond van die privacyregels. De enige mogelijkheid is om via rechtspraak.

nl geanonimiseerde vonnissen op te vragen waarin geen namen worden genoemd. Het Openbaar Ministerie mag ook geen dossierstukken delen van het onderzoek naar deze veroordeelde ondernemer. „Wat dit betreft kunnen we iets leren van de Italiaanse aanpak”, stelt Zwinkels.

„Daar zijn alle overheden verantwoordelijk voor de aanpak van de maffia. Als dat in Nederland ook zo wordt geregeld, kunnen wij als Openbaar Ministerie veel meer informatie delen met betrokken overheden dan nu. En dat kan de aanpak van witwassen enorm helpen.

”.