Consumptie frisdrank zorgt wereldwijd voor 10 procent nieuwe gevallen diabetes 2

Dat frisdrank dik maakt, was bekend. Hoeveel mensen er ziek van worden, is nu ook berekend. Eén op de tien nieuwe gevallen van diabetes type 2 wereldwijd was in 2020 te wijten aan cola en andere calorierijke frisdranken, schrijven onderzoekers deze week in Nature Medicine .

Voor hart- en vaatziekte geldt dat voor één op de dertig nieuwe patiënten. Omgerekend gaat het om 2,2 miljoen gevallen van diabetes type 2 en 1,2 miljoen gevallen van hart- en vaatziekten in één jaar. Latijns-Amerika en de Caraïbische eilanden spannen de kroon.



Daar hangt naar schatting 24 procent van de nieuwe diabetes type 2-gevallen samen met frisdrankconsumptie, schrijven de onderzoekers. Het aandeel ‘frisdrankpatiënten’ neemt daar wel iets af, maar omdat mensen nog steeds veel frisdrank drinken, is de ziektelast ook nog steeds hoog. Het verband tussen frisdrank en de twee leefstijlziekten is uitgerekend op basis van cijfers van in totaal 2,9 miljoen individuen in 118 landen.

Met modellen is een schatting gemaakt van de ontwikkelingen in 184 landen, tussen 1990 en 2020. De onderzoekers keken naar drankjes met minimaal 50 kilocaloriën per 237 milliliter (8 oz). In een blikje Coca Cola van 250 ml zitten zo’n zeven suikerklontjes, 105 kilocaloriën.

Andere risicofactoren voor diabetes type 2, zoals overgewicht en andere ongezonde voeding, zijn zoveel mogelijk gescheiden van frisdrankgebruik, om het rechtstreekse verband tussen frisdrank en ziekte hard te maken. Tegelijkertijd erkennen de onderzoekers dat obesitas en overmatig frisdrankgebruik moeilijk los van elkaar te zien zijn. De onderzoekers berekenden ook hoeveel ‘frisdrankpatiënten’ in 2020 overleden: ruim 80.

000 sterfgevallen hadden te maken met diabetes type 2 en bijna 260.000 met hart- en vaatziekten. Deze schattingen vallen hoger uit dan eerdere cijfers lieten zien.

Opvallend is vooral de variatie tussen groepen. Bij mannen komen ziektes gerelateerd aan frisdrank vaker voor dan bij vrouwen, bij jongeren vaker dan bij ouderen. Hogeropgeleiden en stedelingen op het zuidelijk halfrond worden vaker ziek van frisdrank dan armere mensen op het platteland – in rijke Westerse landen gaan frisdranksconsumptie en leefstijlziekten juist vaker hand in hand bij lagere sociale klassen.

Alles bij elkaar genomen zijn middelbaar en hoger opgeleide volwassenen ten zuiden van de Sahara de meest kwetsbare groep. De onderzoekers brengen hun resultaten met de nodige slagen om de arm, ook omdat armere landen vaak minder goede cijfers hebben. Maar in grote lijnen bevestigen de uitkomsten wat al bekend was: ongelijkheid en ongezonde voeding hangen sterk samen.

Het verschil tussen rijke en arme landen wordt duidelijk zichtbaar in het kleurverloop op de wereldkaart. Opkomende landen nemen het Westerse voedingspatroon vaak over zodra inkomens stijgen, met alle gezondheidsrisico’s van dien. In landen waar overheden proberen de consumptie van frisdrank met toegevoegde suikers te beperken, is de ziektelast (iets) gedaald.

Zodra fabrikanten met een suikertaks te maken krijgen, bieden ze meer ‘zero’-frisdrank aan. De auteurs beschrijven dat in landen met zwakkere overheden, zoals in zuidelijk Afrika, multinationals als PepsiCo en Coco Cola ruim baan krijgen, anders dan in Europa waar meer regels voor bijvoorbeeld reclame en etikettering zijn. Een ander probleem in opkomende landen is drinkwaterschaarste.

In Mexico bijvoorbeeld zijn plaatsen waar nauwelijks water uit de kraan komt. Dat wordt verergerd doordat Coca Cola veel schaars drinkwater gebruikt om lokaal frisdrank te produceren. Cola is er soms goedkoper dan gebotteld water.

Inwoners van San Cristóbal drinken gemiddeld meer dan twee liter frisdrank per dag, schreef The New York Times in 2018. De sterfte als gevolg van diabetes in de regio steeg tussen 2013 en 2016 met 30 procent . Overigens heeft de Mexicaanse overheid wel maatregelen genomen.

Hoewel de absolute ziektelast nog steeds hoog is ten opzichte van andere landen, heeft de invoering van de suikertaks in 2014 daar geleid tot een afname van de frisdrankconsumptie. In Nederland zijn vergeleken met de rest van de wereld weinig mensen die ziek worden van frisdrank. Kinderen drinken gemiddeld circa twee glazen fris en limonade per dag, volgens de laatste peiling van het RIVM .

Volwassenen ongeveer één glas. Om dat verder omlaag te krijgen, pleiten gezondheidsexperts ook in Nederland voor een hogere belasting op gesuikerde dranken..