Conflict bij Volkswagen escaleert: tienduizenden banen dreigen te verdwijnen, massale stakingen dreigen

Het sluimerde al twee maanden, maar maandag is het conflict tussen personeel en directie van Volkswagen in volle omvang naar de oppervlakte gekomen. Daarmee lijken massale stakingen bij een van de grootste industriële werkgevers van Europa nabij. De invloedrijke voorzitter van de ondernemingsraad, Daniela Cavallo, bracht maandag op een bijeenkomst voor personeel in thuisstad Wolfsburg naar buiten dat het concern van plan is drie fabrieken in Duitsland te sluiten en tienduizenden mensen te ontslaan.

Volkswagen zit in grote problemen en de directie wil dat het bedrijf veel efficiënter gaat produceren. Het concern heeft tien fabrieken in Duitsland en meer dan honderdduizend werknemers (wereldwijd 660.000).



Dat het bedrijf nadacht over sluitingen, was bekend, maar niet dat het om een dergelijk groot aantal locaties zou gaan en dat de directie er inmiddels concreet mee bezig is. Als de sluitingen er komen, zouden het de eerste in Duitsland zijn in de decennialange geschiedenis van het autoconcern. De aankondiging van Cavallo volgde op nieuws van zondagavond van de Duitse krant Handelsblatt .

Daarin werd melding gemaakt van loonkortingen voor het personeel van 10 procent, het uitsluiten van loonsverhogingen de komende jaren en verschillende scenario’s voor sluitingen van fabrieken in Duitsland. Juist in het thuisland zouden de productiekosten relatief hoog liggen, en middelgrote fabrieken zoals die in Emden (tegenover Delfzijl aan de Eems) of het Oost-Duitse Zwickau in aanmerking komen voor sluiting. De top „speelt met het kolossale risico dat we alle gesprekken zullen afkappen, en we zullen doen wat personeel doet als het vreest voor het eigen voortbestaan”, aldus Cavallo maandag.

Ze zei dat de directie twee dagen de tijd heeft om de plannen van tafel te halen. Ze had een slaapwekkertje bij zich, om de klassieke ‘vijf voor twaalf’-waarschuwing concreet te maken. „De directie heeft het vuur aangestoken en is daarna weggerend”, zei Cavallo – een sneer naar bekendmakingen door de directie in september dat ingrijpen nodig was, waarna specificering uitbleef.

Toen kwam al naar buiten dat de directie mogelijk fabrieken wilde sluiten, maar dat was toen het startschot voor gesprekken met de ondernemingsraad. Met Volkswagen gaat het extreem slecht. Het bedrijf verliest in rap tempo martkaandeel in China en ook in Europa vallen de verkopen van met name elektrische modellen flink tegen.

Het bedrijf gaf recent een tweede winstwaarschuwing af in korte tijd. Maandag bestond onduidelijkheid over de vraag of de plannen om fabrieken te sluiten definitief zijn. Handelsblatt berichtte dat ook ontslagrondes op alle locaties een optie zouden zijn, om sluitingen te voorkomen – maar dat maakt de productie niet veel efficiënter, aldus de krant.

Tegelijkertijd zijn volgens Handelsblatt aan fabriekssluitingen hoge kosten verbonden. Cavallo beweerde echter van de directie gehoord te hebben dat sluitingen concreet voorliggen. Volkswagen zelf wilde hier niet op ingaan.

Maar de felheid en de woedende houding van Cavallo, die ook in de raad van commissarissen zit, tonen in ieder geval dat het conflict bij het megaconcern – in omvang de tweede autoproducent ter wereld, na Toyota – snel verhardt. Ondertussen nadert ook het moment waarop het personeel volgens eerder gemaakte loonafspraken mag gaan staken: maandag 2 december is het zover. De crisis bij Volkswagen is de grootste in jaren en heeft het zelfbeeld van Duitsland in korte tijd veel psychologische schade toegebracht.

De hele economie – en met name de industrie – heeft het al tijden moeilijk. Volkswagen was decennialang synoniem met baanzekerheid en het Wirtschaftswunder , de economische wederopstanding van West-Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. Dat beeld is weggevaagd, en heeft plaatsgemaakt voor een gevoel dat de industrie in het land in een impasse verkeert.

Volkswagen kon decennialang rekenen op de Chinese markt, waar na de hervormingen van leider Deng Xiaoping veel Chinezen massaal kozen voor de Duitse auto’s. Maar sinds het land vergaand is overgestapt op elektrisch rijden, vallen de modellen uit Wolfsburg niet meer in de smaak en kiezen Chinezen liever de merken van eigen bodem, zoals BYD en SAIC. De elektrische auto’s van die merken zijn technologisch hoogstaander, terwijl die uit Duitsland achterblijven op softwaregebied.

„Er komen geen cheques meer binnen uit China”, zei topman Oliver Blume in september. De directie wijst er graag op dat het Japanse Toyota ongeveer even veel auto’s maakt als Volkswagen, maar met de helft van het personeel. Daarbij gaat het overigens wel om het hele Volkswagen-concern, waar ook Audi, Seat en Skoda onder vallen, terwijl de huidige problemen en ruzie zich vooral concentreren bij het ‘kernmerk’ Volkswagen.

In een eerdere machtsstrijd tussen Cavallo, in 2022, en voormalig topman Herbert Diess, moest die laatste het veld ruimen. Cavallo had in de raad van commissarissen steun weten te krijgen van de machtige aandeelhoudersfamilies Porsche en Piëch, evenals Stephan Weil, minister-president van deelstaat Nedersaksen en in die rol aandeelhouder. Ook nu zal Weil naar verwachting niet zomaar instemmen met banenverlies.

In de warrige bestuursstructuur van Volkswagen, waarin talloze belangen zijn vereeuwigd en de beweeg-ruimte voor een bestuursvoorzitter beperkt is, is het nooit helemaal goed te voorspellen wie uiteindelijk zal triomferen. Duidelijk is wel dat Cavallo aanstuurt op forse stakingen in december, tenzij de directie inbindt. Daarbij speelt mee dat er woensdag nieuwe loononderhandelingen starten tussen de directie en de vakbond, waarbij niemand verwacht dat het tot snelle overeenstemming zal komen.

Woensdag presenteert Volkswagen ook de cijfers over het derde kwartaal. Van de kant van het management bleef het maandag opvallend stil. Daarmee heeft het in ieder geval voeding gegeven aan de indruk dat er veel fabrieken op het spel staan.

Mocht de directie dit plan doorzetten, dan is dat opvallend te noemen. Na de aankondiging in september rezen er ook direct twijfels of de top zo’n strijd met de vakbonden en ondernemingsraad wel aan zou durven. Inmiddels snapt iedereen: in Wolfsburg is het nu menens.

.