Concertgebouw ‘unboxt’ Beethoven in relaxt kamermuziekavondje

De Beethoven-cartouche, zijn naamschild recht boven het podium, valt precies in het licht van een schijnwerper, in de verder gedimde Kleine Zaal van het Concertgebouw. Als pianist Martin James Bartlett de eerste tedere noten van het ‘Adagio’ uit Beethovens Achtste pianosonate ‘Pathétique’ inzet, kruipt een jong stel dichter naar elkaar toe. Het is de eerste editie van Masterpieces Unboxed , een nieuwe concertformule voor jong publiek rond topstukken uit de kamermuziek, ingeleid door host Gijs Kramers.

Jong publiek bereiken is gelukt: in de goedgevulde zaal zit een fors aantal twintigers, dertigers en veertigers. Wie verdieping wil bij een klassiek concertavondje kan van oudsher terecht bij de toelichting in het programmaboekje. Of je komt met een groepje mede-verdiepingzoekers een uurtje voor aanvang samen in een foyer voor een inleiding.



Maar jongere generaties concertbezoekers en mensen die geen grootverbruiker van klassieke muziek zijn, zitten daar anno 2024 niet op te wachten, bleek uit onderzoek dat het Deense cultuurconsultancybureau RasmussenNordic in mei presenteerde op de klassiekemuziekconferentie Classical:Next . Liever ontvangen deze publieksgroepen de achtergronden bij de muziek nadrukkelijk als onderdeel van het concert. Zeg maar de concertinleiding versie 2.

0. Bij het orkestrepertoire wordt al vaker ingesprongen op die behoefte. Dirigent Jules van Hessen pluist meesterwerken uit met zijn Maestro Jules onthult -formule, bij de Utrechtse serie Pieces of Tomorrow interviewt een dj de dirigent, en dirigent Lorenzo Viotti neemt tijdens zijn concerten met het Nederlands Philharmonisch Orkest regelmatig even de microfoon ter hand.

Rond kamermuziek, van oudsher het genre van kenners en liefhebbers, bestaan minder nieuwe initiatieven. Masterpieces Unboxed is niet per se bedoeld als eerste kennismaking met klassieke muziek. „Er is in de sector veel aandacht voor manieren om nieuw en jong publiek te laten kennismaken met klassieke muziek.

Maar we moeten niet de jongere bezoekers vergeten die al naar concerten komen en daarin verdieping zoeken”, zegt persmanager Jacob van der Vlugt na afloop tijdens de borrel. Dat zijn bijvoorbeeld leden van Entrée (de jongerenclub van het Concertgebouw), studentenmuziekgezelschappen en in cultuur geïnteresseerde expats. Vandaar ook dat host Gijs Kramers – actief als altviolist, dirigent, componist en arrangeur – zijn verhaal in het Engels doet.

Vlot en met de juiste timing vertelt hij onder meer waarom het Ludwig van en niet von Beethoven is, dat de man echt wel mooie melodieën kon componeren en wat er bijzonder is aan de toonsoort c-klein. Na een halfuurtje gaat Kramers, met Bartlett aan de piano en de bladmuziek op een groot scherm, op zevenmijlslaarzen door de sonate. Ze lichten passages uit, laten horen hoe notenmateriaal wordt doorontwikkeld en geven doorkijkjes naar gerelateerde Beethoven-muziek.

Waar het publiek bij de gemiddelde concertinleiding geen vin verroert, worden hier de reacties op Kramers verhaal en de muziek hoorbaar met elkaar gedeeld. Daarna speelt Bartlett een contemplatieve Pathétique . Daarin schuwt hij het rubato en flinke vertragingen niet, net als later in de toegift, het eerste deeltje uit Schumanns Kinderszenen .

Soms levert die benadering poëtische momenten op, maar op andere plekken rekt Bartlett de spanning tussen de noten in zo’n mate op dat de muzikale stroom haast tot stilstand komt. De grens naar het pathetische gaat hij gelukkig niet over. Vergeleken met een ‘gewoon’ solorecital zit Bartlett kort op het podium: deze Beethoven-sonate duurt slechts een minuut of twintig.

Muzikaal ben je dan nog niet verzadigd. Er had best nog een sonate achteraan gekund, want eigenlijk zit je er net lekker in en dan is het al tijd voor de borrel. Met Kramers’ intro, die veertig minuten in beslag nam, voelde de avond daardoor nog niet in balans.

De volgende editie van Masterpieces Unboxed in april 2025 levert de dubbele hoeveelheid muziek: dan speelt het Barbican Quartet Schuberts Veertiende strijkkwartet ‘Der Tod und das Mädchen’..