Call of Duty leverde al 30 miljard dollar op. Wat maakt de reeks zo populair?

Black Ops 6, de jongste telg in de wereldberoemde schietspellenreeks Call of Duty, komt deze vrijdag uit. Gamers kijken daar niet meer van op: sinds 2005 verschijnt er ieder najaar een nieuw deel. En elk jaar opnieuw zijn de games een zo goed als gegarandeerd kassucces.

Begin 2023 stond de teller op een totaal van 425 miljoen verkochte Call of Duty-games, goed voor een totaalomzet van meer dan 30 miljard dollar (28 miljard euro). Toch was het nog maar de vraag hoe en wanneer deze nieuwe Call of Duty zou verschijnen. In januari van 2022 kondigde Xbox-uitgever Microsoft aan de bekende spellenmaker Activision Blizzard over te nemen.



Dat bleek achteraf minder makkelijk gezegd dan gedaan. Pas 21 maanden later werd de deal, waarmee 68,7 miljard dollar (64 miljard euro) gemoeid is, beklonken. De aankondiging van de acquisitie was in 2022 vooral het startschot van een slepende serie rechtszaken.

Toezichthouders struikelden wereldwijd over elkaar heen om de overname te bekritiseren. In alle rapporten en analyses ging het geregeld over één game-serie: Call of Duty, de geldautomaat van Activision Blizzard. Zowel gamers als toezichthouders vroegen zich af: wat als Microsoft plots besluit om Call of Duty enkel nog uit te brengen op zijn eigen spelcomputer, de Xbox? Een ‘Call of Duty-monopolie’ zou een aardverschuiving betekenen in het gamelandschap, maar zover kwam het niet.

Microsoft ondertekende al snel contracten met concurrerende gameplatformen. De afspraak is dat Call of Duty nog zeker tien jaar lang op andere spelcomputers en diensten zal verschijnen. De deals zeggen veel over het gewicht van de reeks: hoe kan het dat één game-serie zo populair en belangrijk is geworden? Call of Duty is een schietspel waarvan ieder jaar een nieuw deel verschijnt, maar niet ieder deel is hetzelfde.

Sommige delen spelen zich af in de verre toekomst, andere in de Tweede Wereldoorlog. De actie kan razendsnel zijn, maar ook log en traag. En dan is er nog een versie van het spel waarin je uit een vliegtuig wordt gegooid met tientallen anderen, om het op grond uit te vechten tot de beste speler overblijft.

Maar het belangrijkste verandert nooit: de fundering. De basis is eigenlijk een cocktail van alles wat videogames mainstream maakt. De schietspellenserie is toegankelijk, audiovisueel ontzettend imponerend en barst van dingen om te doen.

Bovenal speelt het gewoon erg vloeiend. Spelers rennen, glijden en duiken moeiteloos door een level terwijl ze de ene na de andere tegenstander omleggen. De meeste spelers doen dat online, op servers met of tegen elkaar.

Call of Duty werd daar ongekend populair mee. Met name omdat je als speler je uitrusting volledig zelf kunt samenstellen. Heb je zin om te sluipen en tegenstanders te verrassen? Zet een demper op je wapen.

Wil je juist de Rambo in jezelf ontketenen? Een granaat- of raketwerper is ook gewoon een optie. Sommige spelers focussen zich daarentegen liever op de verhalende hoofdmodus. De actie bevindt zich dan grotendeels ‘op rails’: spelers kunnen zelden afwijken van de route die de makers voor ze hebben uitgestippeld.

Door gamers wordt de modus daarom wel eens spottend een achtbaanrit genoemd. De lineaire structuur heeft ook een voordeel: de actie kan door makers tot in de puntjes worden geregisseerd. Elk spel is bijna zonder uitzondering een indrukwekkend totaalpakket.

Er zijn talloze spelsystemen waarmee gamers nieuwe upgrades, gadgets en wapens vrij kunnen spelen. Die formule vormt al sinds 2007 de fundering. Het is niet aan de imposante verkoopcijfers af te zien, maar niet iedereen is fan van deze aanpak.

Call of Duty heeft sowieso geen geweldig imago. Veel gamers zien de reeks als de recalcitrante blowende tiener van de game-industrie. Zo eentje die over alles een mening heeft, maar zich opsluit in de slaapkamer als het over serieuze en ingewikkelde thema’s gaat.

Zo ook in oktober 2009, daags voordat Call of Duty: Modern Warfare 2 verscheen. Er lekten beelden uit van de nieuwe hoofdmodus. Het probleem: No Russian, een missie die begint in een lift op een Russisch vliegveld.

De speler is omringd door enkele gewapende mannen in kogelwerende vesten. „Vergeet niet, praat geen Russisch”, zegt een van hen. De mannen herladen hun Amerikaanse wapens en de liftdeuren gaan open.

Een bloedbad volgt, minutenlang, waarbij het leed uitvoerig in beeld wordt gebracht. De beelden van de bloedige aanslag gingen de wereld over. Zelfs overheden gingen zich ermee bemoeien.

Het level werd gecensureerd in Japan en Duitsland, in Rusland werd de missie geheel verwijderd uit de game. No Russian is nog steeds een veelgebruikt voorbeeld in de discussie over realistisch geweld in videogames. Call of Duty zoekt zulke controverse op.

Veel oorlogen in het spel spelen zich af in fictieve landen, maar er zijn altijd verwijzingen naar echte conflicten of politieke figuren. De makers noemen Call of Duty ‘ ripped from the headlines ’ – fictie die herkenbaar en actueel aanvoelt, maar alsnog fictief is. Die scheidslijn is blijkbaar makkelijk te overschrijden, want in 2019 waren media wereldwijd opnieuw onthutst over het verhaal in een Call of Duty-game.

Het ging om de missie Highway of Death. Daarin wordt een bergweg gebombardeerd in het fictieve Urzikstan. Een kraakheldere verwijzing naar de ‘echte’ Highway of Death in Koeweit.

Terugtrekkende Iraakse troepen werden daar in 1991 tijdens de Golfoorlog gebombardeerd door westerse vliegtuigen onder leiding van de Amerikanen. Een Amerikaanse oorlogsmisdaad, maar in de missie zijn het Russen die de weg bombarderen. De missie werd door critici uitgelegd als historisch revisionisme.

In de marketing werd bovendien benadrukt dat er voor bepaalde aspecten van het spel werd samengewerkt met het Amerikaanse leger. De link met propaganda werd op sociale media snel gelegd, zeker omdat in Call of Duty de Amerikanen uiteindelijk bijna altijd de helden zijn. Activision hield de lippen overigens stijf op elkaar.

Net als na de ophef rond No Russian. En net als na No Russian waren de Russen in 2019 boos. Sony besloot zelfs om het populaire spel niet meer op PlayStations uit te geven in Rusland.

Ondanks de controverse ging de game alsnog zeker 30 miljoen keer over de toonbank. Call of Duty-spelers willen gewoon knallen, lijkt de conclusie. Wat overigens niet betekent dat zij snel tevreden zijn.

Want ook dat is traditie: onvrede. Ieder jaar stroomt het internet over met kritiek op het spel. De lezingen lopen traditioneel uiteen.

Het tempo is te laag of te snel, sommige wapens zijn te sterk of te zwak, de levels zijn te klein of te groot; fans zijn altijd verdeeld over wat Call of Duty idealiter moet zijn. Zo wordt Modern Warfare 3, dat vorig jaar verscheen, gezien als een van de slechtste delen in jaren. Dat kwam met name door de hoofdmodus.

Het verhaal stelde erg teleur en veel missies waren saai – iets wat een achtbaanrit als Call of Duty natuurlijk nooit mag zijn. De geluiden over de nieuwe Call of Duty: Black Ops 6, dat NRC niet vooraf kon spelen, zijn vooralsnog stukken positiever..