Bijna twintig jaar na publicatie blijkt de studie nooit te zijn uitgevoerd

Bijna twintig jaar bleef een gewraakte Italiaanse studie naar het psychologische effect van de behandeling van overgangsklachten met fyto-oestrogenen overeind. Totdat een van de auteurs onlangs bekende dat de studie „in werkelijkheid niet is uitgevoerd”. Toen de andere auteurs inclusief de penvoerder niet reageerden noch de aantijging aanvochten was dat het laatste zetje dat het Elsevier-tijdschrift Fertility and Sterility nodig had om het artikel definitief terug te trekken .

De Amerikaanse site Retraction Watch schreef er een bericht over waarbij ook gemeld wordt dat het teruggetrokken artikel uit 2006 een tabel met gegevens van studiedeelnemers (zoals lichaamslengte en gewicht) bevat die een exacte kopie is van die uit een artikel uit 2004, deels van dezelfde auteurs . Dat zou te toevallig zijn want het gaat om twee verschillende cohorten van 376 (in 2004) en 78 vrouwen (in 2006). Maar er blijkt veel meer aan de hand.



„Er zit een patroon in”, zegt de in Australië werkzame Nederlandse gynaecoloog Ben Willem Mol. Hij ontdekte van dezelfde groep Italiaanse auteurs nog vier van zulke paren van publicaties, waarbij de data van het eerste artikel zijn gekopieerd naar het tweede. Je kunt je afvragen: zijn ook deze onderzoeken dan wel uitgevoerd? En ook bij de eerst gepubliceerde artikelen van de paren heeft Mol „ernstige twijfels”, zegt hij per Zoom.

„De data binnen het eerste artikel kunnen eenvoudigweg niet kloppen. Als de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen in de menopauze kwamen 50 jaar is, en vrouwen 5 à 6 jaar in de menopauze waren, dan moet de gemiddelde leeftijd van de vrouwen bij start van de studie rond de 55-56 jaar zijn; maar dat is volgens de tabel 49 en 50 jaar.” Mol kwam de onregelmatigheden in de publicaties op het spoor toen hij een collega hielp bij het selecteren van relevante literatuur voor de revisie van een behandelrichtlijn in de gynaecologie .

Telkens dook hierbij de naam van Vittorio Unfer op. Deze vrij gevestigde gynaecoloog in Rome prijst zich op zijn eigen website aan als „ world’s leading expert in the use of inositol for the treatment of polycystic ovary syndrome ” en staat zich erop voor meer dan 230 wetenschappelijke publicaties op zijn naam te hebben. Unfer kreeg eerder te maken met een expression of concern bij een van zijn artikelen, omdat daarover ook vragen waren bij de data.

In een toelichting staat dat „de auteurs geen toegang meer hebben tot de ruwe data of de medisch dossiers van de deelnemers om uit te maken of de gelijkenissen bij toeval waren opgetreden of anderszins”. Vorige week nog werd een artikel van Unfer uit 2009 teruggetrokken , omdat hij verzuimd had zijn conflict of interest te vermelden. Unfer richtte namelijk het bedrijf Lo.

Li. Pharma op dat inositol-supplementen verkoopt. In zijn jongste publicatie, een drie weken geleden verschenen review , prijst hij myo-inositol aan als „voorbehandeling” bij IVF, om de slaagkans ervan te verhogen.

Hij vermeldt nu dat hij „werknemer” is van Lo.Li. Pharma, maar laat slinks weg dat hij ook directeur en enig aandeelhouder is van dat bedrijf.

Vragen per e-mail aan Unfer over zijn rol in de kwesties bleven onbeantwoord..