Bevingen bij het Griekse eiland Santorini: vulkaanuitbarsting of tsunami is niet uit te sluiten

Al ruim twee weken doen zich aardbevingen voor bij het Griekse eiland Santorini. Inmiddels zijn er meer dan 1.800 geteld.

Wat veroorzaakt die bevingen? En is er gevaar voor een tsunami? Hoogleraar Heidrun Kopp, van het GEOMAR Helmholtz Centre for Ocean Research in Kiel, geeft telefonisch uitleg. Zij coördineert een Europees project dat vulkanen en aardbevingen in de Griekse zeeën onderzoekt, en de mogelijke gevaren ervan. Wat is er aan de hand? „ Sinds 24 januari zien we een toename van zwakke tot matig sterke aardbevingen bij Santorini.



Het centrum van de bevingen bevindt zich zo’n 25 kilometer ten noordoosten van het eiland. Het gaat om het gebied tussen Santorini, het eiland Amorgos, en de onderwatervulkaan Kolumbo. De zwaarste aardbeving die we tot nog toe hebben gemeten had een kracht van 5,2.

” Wat veroorzaakt de bevingen? „Het meest waarschijnlijke scenario is wat we een magmatische intrusie noemen. Magma zoekt zich vanuit de diepte een weg naar boven. Het gaat langs bestaande breuken of creëert nieuwe breuken.

Dat veroorzaakt bevingen. We meten ze nu op dieptes van 4 tot 10 kilometer. „De bevingen doen zich in zwermen voor, zoals we die vaak onder vulkanisch actieve systemen zien.

Ze duiken op verschillende plekken op, de ene keer hier, de andere keer daar. Als de aardbevingen veroorzaakt zouden worden door de beweging van aardplaten zouden ze niet zo’n springend patroon hebben. „Maar we zijn nog niet honderd procent zeker over de oorzaak.

Het heeft er ook mee te maken dat onze meetapparatuur niet staat waar we die nu zouden willen hebben. In ons onderzoeksprogramma hebben we circa twaalf meetinstrumenten op de zeebodem rond de Griekse eilanden. Deze dinsdag of woensdag gaan we er twee ophalen en meer in de buurt van Santorini plaatsen.

” De bevingen hebben dus waarschijnlijk te maken met vulkanische activiteit. Is die er veel in dit gebied? „Er liggen hier talloze vulkanen. Santorini is er zelf een.

De meeste liggen op de zogeheten Helleense Boog, die vanaf het Griekse vasteland, net onder Athene, in een boog via Methana en Santorini, naar Nisyros, vlak bij de Turkse kust loopt. Die boog is ontstaan doordat de Afrikaanse Plaat onder de Euraziatische Plaat duikt. Dat is het fundamentele proces.

In zo’n subductiezone vormen zich vulkanen.” Is het al te zeggen of er een vulkanische uitbarsting komt? „Nee, dat is niet te voorspellen. We verwachten in ieder geval niet dat het vandaag of morgen zal gebeuren.

Het meest waarschijnlijke is dat de aardbevingszwermen zullen afnemen. We kunnen een vulkanische uitbarsting of een zware aardbeving echter niet uitsluiten.” Wat zou er in zo’n geval kunnen gebeuren? „Het zou tot een tsunami kunnen leiden.

Bij de explosieve uitbarsting van de Kolumbo, in 1650 n.Chr., gebeurde dat.

En bekend is ook de grote uitbarsting op Santorini, rond 1.600 v.Chr.

Die veroorzaakte een tsunami waarvan wordt gezegd dat die de Minoïsche beschaving op Kreta een flinke klap toebracht.” Kunnen mensen nog naar Santorini? „Zover ik weet wel. Maar de Duitse overheid raadt wel af het eiland nu te bezoeken.

De Griekse overheid is nog niet overgegaan tot een verplichte evacuatie, maar op Santorini en nog een paar andere eilanden is tot 3 maart wel de noodtoestand uitgeroepen. Scholen zijn gesloten, net als de meeste bezienswaardigheden. Veel bewoners hebben het eiland verlaten, en verblijven tijdelijk bij familie of vrienden elders.

„Er wordt gewaarschuwd voor landverschuivingen, die door de bevingen veroorzaakt kunnen worden. Daarom wordt mensen ten strengste afgeraden om in de buurt van kliffen en stranden te komen. Ook wordt afgeraden om leegstaande gebouwen te betreden, of met grote mensenmassa’s in gesloten ruimtes te verblijven.

”.