Betreurenswaardige schipbreuk of eervolle uitdaging? ‘Gestrande’ astronauten na maanden in de ruimte terug op aarde

De Amerikaanse astronauten Sunita Williams en Barry ‘Butch’ Wilmore zijn dinsdagavond om 22.57 uur Nederlandse tijd veilig geland op aarde. Hun Crew Dragon-capsule koppelde dinsdagochtend los van het internationaal ruimtestation ISS en landde aan parachutes voor de kust van Florida.

Aanvankelijk zouden de twee maar acht dagen in het ISS blijven, maar vanwege technische problemen is dat ruim negen maanden geworden. Toch bestreden Williams en Wilmore en NASA fel het idee dat ze ‘gestrand’ zouden zijn. In juni 2024 waren de Williams en Wilmore naar het ISS gereisd met de eerste bemenste testvlucht van Boeings Starliner-capsule.



Op de heenreis gaf Starliner technische problemen: een aantal stuwraketten viel onverwacht uit, en er was een heliumlek. Omdat de problemen niet goed begrepen werden, durfde NASA de twee niet na acht dagen terug te laten reizen aan boord van de Starliner-capsule. De terugkeer in de dampkring is een van de gevaarlijkste etappes van een ruimtereis: in 2003 kwamen zeven astronauten aan boord van Space Shuttle Columbia om bij de terugkeer, toen het ruimteschip door de hoge snelheden en temperaturen uit elkaar viel.

De Starliner-capsule keerde leeg terug naar de aarde, zonder verdere problemen. Besloten werd om Williams en Wilmore te laten blijven tot februari 2025. De voorraden en ruimte, en hoeveelheid werk aan boord van het ISS lieten dat gemakkelijk toe, terwijl extra vluchten heen en terug wel kostbaar en logistiek uitdagend zijn.

Op de geplande volgende Crew Dragon naar het ISS in september vlogen alleen Nick Hague en de Rus Aleksandr Gorboenov naar het ISS. De andere twee plaatsen waren leeg geveegd, zodat Williams en Wilmore in februari terug konden keren. Door technische problemen met een SpaceX-raket werd dat uiteindelijk 14 maart.

Een tweede Crew Dragon-capsule van SpaceX koppelde toen met vier astronauten aan bij het ISS, om Williams, Wilmore en ook Hague en Gorboenov af te lossen: deze vertrok dinsdagochtend, om zeventien uur later te landen. Dat ze tijdens hun extra tijd ‘gestrand’ waren bestreden Williams en Wilmore uit alle macht. „Dat is het verhaal vanaf dag 1 geweest”, zei Wilmore in februari in een interview met CNN , „maar we voelen ons niet achtergelaten, vast, of gestrand.

” „We wisten dat dit een testvlucht was, en dat we problemen [met Starliner] zouden tegenkomen”, zei Williams. Ook een verlengd verblijf hoorde vanaf het begin tot de mogelijkheden. „Dus nee, we voelen ons niet achtergelaten.

We voelen ons deel van het team, en dat is een grote eer”, zei Williams tegen de nieuwszender CBS. De ervaren Williams verbleef in 2006 en 2012 ook al eens enkele maanden aan boord van het ISS, en voerde in totaal negen ruimtewandelingen uit, waarvan twee tijdens haar laatste verblijf. Sinds september was ze commandant van het ISS.

Ook Wilmore is met drie ruimtevluchten ervaren. Ook andere ruimtevaartkenners zagen de verlenging als een eervolle uitdaging in plaats van een betreurenswaardige schipbreuk. „Dat vinden ze geweldig”, zei Philippe Schoonejans, voormalig manager bemande ruimtevaart bij de ruimtevaartorganisatie ESA, in augustus tegen NRC .

„Alle astronauten willen naar de ruimte, en zo vaak kun je ook weer niet.” Maar de pers zag het anders, keer op keer belandden de twee in krantenkoppen waar ze ‘gestrand’ waren, ‘vastzaten’ of zelfs ‘achtergelaten’, ook kan geen enkele ISS-astronaut op ieder moment terug naar de aarde: er is een uitgekiend schema van heen- en terugvluchten waarmee de bemanningen ploegen elkaar afwisselen. (Wel zijn er altijd capsules aangekoppeld waarmee alle bewoners het ruimtestation in geval van nood snel kunnen verlaten) De ‘gestrand’ versus ‘professionele uitdaging’-kwestie kreeg in februari een politieke lading tijdens een interview met president Donald Trump en SpaceX-eigenaar Elon Musk op de zender Fox.

„Op verzoek van de president versnellen we de terugkeer van de astronauten, het is belachelijk lang uitgesteld”, zei Musk. „Ze zijn achtergelaten in de ruimte”, viel Trump in, om daarna de schuld te leggen bij zijn voorganger Joe Biden. Volgens Musk waren de twee „achtergelaten om politieke redenen, en dat is niet goed.

” Dat werd de Deense astronaut Andreas Mogensen (twee ruimtevluchten) te gortig. „Wat een leugen, en dat van iemand die klaagt over het gebrek aan eerlijkheid van de mainstream media”, reageerde hij op X. Eigenaar Musk antwoordde met scheldwoorden, en stelde dat hij de regering-Biden meteen had aangeboden om de twee terug te halen.

Over dit aanbod, in de eerste plaats een zaak voor NASA, is eerder niets naar buiten gekomen. Het versnellen van de terugkeer is in ieder geval niet waar: de terugkeerplannen waren al in augustus gemaakt. Inmiddels is Starliner een groeiende strop voor ruimtevaart- en defensiebedrijf Boeing, dat al sinds 2010 aan de herbruikbare capsule werkt.

In januari verscheen een NASA-verslag over het onderzoek naar de technische problemen, maar hoewel er ‘significante vooruitgang’ zou zijn geboekt, zijn de problemen met de stuwraketten nog steeds niet opgehelderd. Voor NASA is het belangrijk om meerdere commerciële aanbieders van bemenst vervoer naar het ISS te hebben, maar voorlopig blijft SpaceX de enige beschikbare Amerikaanse ruimtetaxi, naast de Russische Sojoez-capsule, die ondanks de invasie van Oekraïne ook nog steeds gebruikt wordt. In 2022 vroegen Europese astronauten om de ontwikkeling van een Europese ruimtevaartuig dat astronauten kan vervoeren, iets waar de ruimtevaartorganisatie ESA in 2024 op terugkwam door het bedrijf Arianespace te vragen met voorstellen te komen voor de nieuwe Europese Ariane 6-raket.

Dat wordt wel opschieten. Volgens de huidige plannen valt het verouderende ISS al rond 2030 terug naar de aarde, om in de dampkring te verbranden. Zonder gestrande astronauten aan boord.

.