Bas Haan over de falende GGZ: 'Verwarde personen zijn vaak verwaarloosde patiënten'

MENTALE GEZONDHEID Bas Haan over de falende GGZ: 'Verwarde personen zijn vaak verwaarloosde patiënten' Paul Verspeek Vandaag, 10:06 • 5 minuten leestijd Bas Haan: 'Pas als je een misdrijf pleeg, gaan alle deuren open' © Rijnmond De politie kreeg vorig jaar 141 duizend meldingen over verwarde personen, een record. Regelmatig leidt het tot grote overlast en delicten. Volgens NRC-journalist Bas Haan is dat deels de schuld van de falende geestelijke gezondheidszorg.

“We zijn allang door de bodem gezakt, daaronder bleek een kelder en ook daar zijn we weer doorgezakt.” De Rotterdamse onderzoeksjournalist schreef het boek Dodelijke Zorg , waarin hij verhalen heeft gebundeld over verwarde personen die de benodigde zorg niet kregen en soms tot gruwelijke misdaden overgingen. Berichten uit de duistere kelder van de samenleving.



Zoals Thijs H., die uit het niets drie mensen doodstak. Hij zat al langere tijd in een psychose maar verbleef bij zijn ouders, omdat er geen plek was in de GGZ.

Door een verkeerde diagnose werd zijn problematiek verergerd, met dramatische gevolgen. Of Kenzo K., beter bekend als de kruisboogschutter.

Na het stelen van kattenvoer zag de politie geen aanleiding hem op te pakken, de crisisdienst wilde de psychiatrische patiënt niet opnemen omdat hij te gevaarlijk was. Zo belandde hij op straat en twee weken later doodde hij zijn onderbuurvrouw en haar nicht. Aan hun lot overgelaten Haan: “En dit is dan het topje van de ijsberg.

Zo zijn er honderden verhalen, van mensen die helemaal aan hun lot werden overgelaten.” In zijn formuleringen klinken echte verbazing en boosheid door. “We weten dit al heel lang, maar we doen er niets aan.

” Hij verwijst naar Bart van U. , de Rotterdammer die Els Borst en zijn eigen zus Loïs doodstak in 2014. Ook hij gold als een verwarde man, die zelf wanhopig om aandacht had gevraagd.

Zo gooide hij op 30 januari 2014 vuurwerk over de balie bij politiebureau Doelwater in Rotterdam. Uit zijn verklaring: ‘Ik heb niet meer de controle over mijzelf. Ik wil aangehouden worden, anders ga ik strafbare feiten plegen.

’ De GGZ concludeerde dat hij geen gevaar voor zichzelf of anderen was, acht dagen later stak hij Els Borst dood. Vernietigend oordeel De commissie Hoekstra velde in dat jaar een vernietigend oordeel over de rol van politie, justitie en GGZ in de zaak Bart van U., met als kern: ze wisselden geen gegevens uit en onderschatten de ernst van de situatie.

Een van de aanbevelingen is een databank van verwarde personen en ‘onbelemmerde toegang’ van de politie tot alle gegevens rond de verwarde persoon. Bas Haan: “Ik heb Rein Jan Hoekstra voor het boek gesproken, we zijn nu tien jaar verder en hij zegt: er is niets gebeurd met mijn aanbevelingen, het is eerder erger geworden. De man zegt het echt vol schaamte.

” Bart van U., de moordenaar van Els Borst en zus Loïs © Archieffoto Hoezeer politie en GGZ worstelen met de materie bleek onlangs op een congres van de Erasmus Universiteit in Rotterdam over ‘onbegrepen/verward gedrag’. Een politieman verwoordde de radeloosheid.

“Er zijn wel vijftig instanties. Als je daar doorheen moet ploegen, ben je twee dagen bezig en gooi je onderweg de handdoek in de ring. En in het weekend is er al helemáál niemand bereikbaar.

” De politie kent in veel gevallen ook de medische of psychiatrische achtergrond niet van een verwarde persoon. De GGZ-medewerkers in de zaal knikten: “Sommige informatie mógen we gewoon niet delen, anders staat het tuchtrecht op de stoep.” In Rotterdam loopt momenteel een pilot, waarbij politie en zorg de handen ineen hebben geslagen: bij de melding ‘verward persoon’ rijdt een GGZ-medewerker met de politiewagen mee, zodat sneller kan worden geschakeld.

Journalist Bas Haan reageert meteen enthousiast als hij van de proef hoort. “Dat is een fantastisch initiatief. Maar het zou geen pilot moeten zijn, dit behoort de standaard te zijn.

” 'Verschraald, versnipperd, verbureaucratiseerd' Dit is volgens Haan de kern van het probleem, zo schrijft hij in Dodelijke Zorg : ‘De zorg voor complex psychiatrisch patiënten is in de afgelopen decennia door achtereenvolgende kabinetten verschraald, versnipperd en verbureaucratiseerd’. “De overheid moet de regie terugpakken. Zij heeft de geestelijke gezondheidszorg over de heg geflikkerd en aan de commerciële markt overgelaten.

De meest kwetsbare mensen zijn daar de dupe van.” Zijn kritiek is geen verwijt naar het personeel in de GGZ. “Zij doen hun best, de ambulante teams zijn de meeste tijd bezig met rondbellen om te kijken of er ergens plek is.

In mijn boek vertel ik het verhaal van een man in tbs-kliniek de Rooyse Wissel. Hij zit daar niet voor behandeling, maar omdat hij nergens anders terechtkan Hij is al door meer dan twintig instellingen geweigerd.” Congres over verwarde personen Erasmus Universiteit © Rijnmond Tijdens het congres op de Erasmus Universiteit sprak het PvdA-kamerlid Songül Mutluer.

Zij nam het initiatief voor een ‘parlementaire verkenning’ naar de aanpak van verwarde mensen. Een van de triggers was de drievoudige moord die door Fouad L. is gepleegd in Rotterdam, een jaar geleden.

De verkenning, een soort mini-parlementaire enquête, bekijkt de gevolgen van bezuinigingen, fragmentatie en gebrekkige samenwerking. 'Diarree aan jargon' Bas Haan begint direct te zuchten. “Politiek betekent een diarree aan jargon en pilots, terwijl de olifant in de kamer wordt gemeden: verantwoordelijkheid nemen in plaats van verknipte zorg toestaan.

Ze weten niet eens hoeveel bedden er zijn in Nederland voor de GGZ.” Hij zegt weinig vertrouwen te hebben in het huidige kabinet. “In het hoofdlijnenakkoord komt het begrip ‘verwarde persoon’ wel voor, maar onder het kopje ‘veiligheid’.

Dat hoort onder ‘gezondheidszorg’. Een van de meest schokkende cijfers is dat 85 procent van de mensen die door de politie zijn doodgeschoten, psychische problemen had. Geen mensen die delicten hadden gepleegd.

” Thijs H., Kenzo K., Bart van U.

: ze zijn afgeschilderd als ‘monsters’, die hard strafrechtelijk moesten worden aangepakt. Bas Haan pleit voor een menselijke blik: “Verwarde mensen zijn in de meeste gevallen geen criminelen maar verwaarloosde patiënten. Het trieste is dat er pas wat gebeurt als je een misdrijf pleegt.

Dan gaan alle deuren open.”.