Het onderzoek duurde nog geen week, maar weinig experimenten uit de wetenschapsgeschiedenis zijn zo tot de populaire cultuur doorgedrongen als het Stanford Prison Experiment . Boeken, documentaires en speelfilms zijn er gemaakt over dit geesteskind van sociaal psycholoog Philip Zimbardo. In augustus 1971 liet Zimbardo tien mannelijke studenten die zich voor een vaag gevangenisonderzoek hadden opgegeven met veel tumult thuis ‘arresteren’; elf anderen werden hun bewakers.

Al snel begonnen de bewakers de gevangenen op meer en minder creatieve manieren te vernederen. Na zes dagen was zo’n sociaal onveilige situatie ontstaan, zoals we nu zouden zeggen, dat Zimbardo’s vriendin Christina Maslach aan de bel trok en Zimbardo het experiment voortijdig afbrak. Het jaar daarop trouwden ze en ze zat naast hem toen hij op 14 oktober thuis op 91-jarige leeftijd overleed.

Philip Zimbardo groeide op als oudste van vier kinderen in een arm gezin van Siciliaanse afkomst in de wijk de Bronx in New York. Hij was de eerste in zijn familie die de middelbare school afmaakte. In het laatste jaar van de middelbare school zat hij toevallig genoeg bij Stanley Milgram (1933-1984) in de klas, die ook beroemd werd met psychologisch onderzoek naar wreedheden die gewone mensen kunnen begaan (Milgram onderzocht de gehoorzaamheid van mensen als hun gevraagd werd om anderen zware elektrische schokken toe te dienen).

„Stanley was de slimme jongen en ik was de populaire jongen”, zei Zimbardo daarover .