Bij de oude Egyptenaren heetten ze ni-remetjoe , niet-mensen. Bij de bevolking van Mesopotamië apiru , mensen van het vuil. En de Grieken hadden het over bárbaros , brabbelaars.

Wie denkt dat xenofobie – Grieks: angst voor vreemdelingen – een modern verschijnsel is, vergist zich. Zodra een beschaving het schrift ontdekte – of dat nou hiëroglyfen, spijkerschrift of het alfabet was – bleek dat er een pejoratief bestond voor buitenstaanders: een woord waarmee mensen die zich buiten de eigen cultuur bevonden werden gekarakteriseerd als anders en minderwaardig. Zulke vreemdelingen werden altijd afgezet tegen het eigen volk.

Dat was beschaafd, nobel en bracht orde in chaos. Vijfduizend jaar later is er aan vreemdelingenangst en -haat nog altijd geen gebrek. Enkele recente voorbeelden: in Zuid-Afrika klonk tijdens verkiezingscampagne van 2024 zoveel xenofobische retoriek dat Human Rights Watch waarschuwde dat dit kon leiden tot geweld tegen migranten ; in China werden afgelopen zomer meerdere Japanners neergestoken nadat een golf van vreemdelingenhaat sociale media had overspoeld ; en overal in de westerse wereld boeken politici die inspelen op het ongenoegen over de komst van migranten klinkende verkiezingswinst .

Deze schijnbaar mondiale afkeer voor ‘de ander’ roept vragen op. Waar komt xenofobie eigenlijk vandaan? Hoe wortelen zulke gevoelens zich in een samenleving? Waarom speelt deze angst op dit moment zo heftig op? Wanneer wordt angst haat – met alle gevaa.