Ze was een hond. Een sint-bernard met een grote, lobbige kop, witte snuit en oranjebruine oren. Ze keek wat droef, zoals sint-bernards vaak doen.

Zoveel was duidelijk. Piet Mondriaan heeft haar vastgelegd in een donker, herfstkleurig portret uit ruwe verfstreken, voordat hij zich bekeerde tot het lijnenspel in primaire kleuren waarom hij bekendstaat. Maar waarom schilderde hij haar? En wanneer? En de eigenaardige titel van het werk, Isar Harlemia , waar kwam die vandaan? Er zijn nu antwoorden, meldt het Kunstmuseum in Den Haag vrijdag, ruim vijftig jaar nadat het museum het werk geschonken kreeg.

Mondriaankenners Caro Verbeek en Wietse Coppes waren benaderd door een onderzoeker uit onverwachte, maar voor de hand liggende hoek: de kynologie, de hondenstudie. Pauline Q. van Vliet werkte aan een geschiedenis van de herdershond in Nederland toen ze een vermelding van het schilderij aantrof in een catalogus van een tweedaagse hondententoonstelling, 23 en 24 augustus, 1902, te Den Haag.

De geschilderde hond had echt bestaan, Isar Harlemia was haar naam. Isar woonde vanaf 1902 in de Watergraafsmeer, toen een gemeente en nu een buurt in Amsterdam. Isar was niet zomaar een hond.

Ze was een hond waar haar eigenaar, hondenfokker Willem Bols van hondenfokkerij Harlemia, prijzen mee won. Spectaculairder nog, vindt het Kunstmuseum, is de ontdekking dat Mondriaan ook Isars nageslacht heeft vastgelegd. Van Vliet trof een vermelding van een tweede hondenschilderij aan in de hondencatalogus ui.