Vlaanderen heeft de opkomstplicht bij de gemeenteraadsverkiezingen afgeschaft. Maar in Brussel blijft die onverkort bestaan. Op Open VLD na is daar momenteel ook geen enkele andere bestuurspartij voorstander van.

De gemeenteraadsverkiezingen kennen in Vlaanderen voor het eerst een ander verloop. Gaan stemmen is niet langer verplicht. Maar ook wie burgemeester wordt, en in welke coalitie verloopt in Vlaanderen volgens nieuwe spelregels.

Zo krijgt de partij die het meeste stemmen haalt het initiatiefrecht. En van de meerderheidspartijen levert de grootste partij ook meteen de burgemeester. Tot slot telt de lijststem niet langer mee bij de zetelverdeling.

Met die nieuwe regels steekt de Vlaamse regering de gemeenteraadsverkiezingen in een nieuw jasje steken, om zo de lokale democratie te versterken. En daar hoort dus ook de afschaffing van de opkomstplicht bij. Daarmee haalde vooral Open VLD haar slag thuis.

Die partij pleitte al langer voor het afschaffen van de stemplicht, vanuit het idee dat iedereen daar zelf vrij over moet kunnen beslissen. België is een van de weinige landen in Europa waar stemmen verplicht is. In de achtergrond leefde ook het idee dat de afschaffing van de opkomstplicht de proteststem (lees: het Vlaams Belang) zou kunnen neutraliseren, maar uit onderzoek blijkt dat die aanname op weinig feiten is gebaseerd.

Meer nog: het Vlaams Belang heeft de afschaffing van de opkomstplicht altijd gesteund. Uit onderzoek van de Universiteit Hasselt tot slot blijkt ook.