Je hebt componisten die zich bij de kleinste afleiding al niet meer kunnen concentreren op hun werk, en dan heb je Jan-Peter de Graaff: hij componeert het liefst in een rijdende trein. Zijn wervelende Concerto Metropolitain is geïnspireerd door de Parijse metro en gecomponeerd op het Nederlandse spoor. „Een veranderende omgeving inspireert mij enorm”, vertelt hij het Haagse publiek zaterdag bij de wereldpremière tijdens de seizoenaftrap van RO NOW.

In die concertreeks maakt het Residentie Orkest symfonische muziek inzichtelijk met een praatje vooraf en korte luistervoorbeelden. In het tweedelige werk, voor saxofoonkwartet en symfonieorkest, onderzoekt De Graaff de relatie tussen mens en machine, het lyrische en het mechanische, tussen woekering en efficiëntie. Dat levert een spannend geluidsbeeld op: het stuk begint met horizontale lijnen (aangehouden noten) en verticale bouwwerken (grote akkoorden) in het orkest.

De vier saxofonisten van het Ardemus Quartet sputteren tegen, eerst één voor één, in blaffende uithaaltjes. Pas wanneer ze gaan samenwerken krijgt hun rebellie tegen het orkestgedreun vleugels. Dat stoot naadloos door naar een zinderend tweede deel.

Het Residentie Orkest zit het kwartet op de hielen met gejaagde vioolmotiefjes en aanstormende treinhoorns, strak aangevuurd door de Poolse dirigent Marzena Diakun. Grommende contrabassen en een klappende piano stuwen de saxofoons op, waar snaarachtige geluidseffectjes uitkomen – als voorbijflitsende .