De Nederlandse overheid heeft Oekraïense oorlogsvluchtelingen dagenlang onrechtmatig vastgezet in de cel. „Een wettelijke basis” voor de detentie ontbrak, zo oordeelde de Raad van State woensdag. De rechtszaak draait om twee Oekraïners die afgelopen maart met het vliegtuig naar Nederland kwamen.

Zij vroegen op Schiphol om bescherming in Nederland, maar werden eerst zes dagen in grensdetentie vastgehouden. Sinds begin dit jaar werden alle Oekraïners die met het vliegtuig naar Nederland kwamen, vastgezet, zo onthulde NRC in maart. Ze worden er volgens de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gescreend om te achterhalen of ze recht hebben op bescherming en bijvoorbeeld geen oorlogsmisdaden op hun naam hebben staan of een gevaar vormen voor de nationale veiligheid.

Tot ontsteltenis van Oekraïense vluchtelingen en advocaten, omdat niet over deze nieuwe praktijk was gecommuniceerd. Zo belandden zeker tientallen Oekraïners dagenlang in de cel. De IND verklaarde eerder tegenover NRC „geheel conform de regels” te handelen.

Maar de bepaling die de overheid uit de Europese Opvangrichtlijn gebruikte om de twee Oekraïners vast te zetten, is volgens de hoogste Nederlandse bestuursrechter „niet van toepassing”. De Oekraïners deden namelijk een beroep op de Richtlijn Tijdelijke Bescherming, een Europese afspraak die alle Oekraïners sinds het uitbreken van de oorlog recht op opvang en zorg geeft. In die richtlijn is volgens de Raad van State niet geregeld dat ze.