Fake news wint op Facebook. Sinds Zuckerberg aankondigde te stoppen met factchecken op ’s werelds grootste sociale medium, is iedereen in rep en roer. Het digitale dorpsplein zou veranderen in een riool vol bullshit.

Het is precies de ophef die Zuckerberg wil. De heisa rond factcheckers blaast de nieuwste wolk in zijn steeds dikkere rookgordijn. Zuckerberg trekt ons mee in een verhaal, waar we dolgraag in geloven.

In de discussie over factcheckers versus vrijheid van meningsuiting, worden sociale media afgeschilderd als informatie systemen. In die logica bezoeken wij platforms als Facebook en X, om geïnformeerd te worden over de wereld. En die informatiehonger kan gestild worden met objectieve feiten van betrouwbare partijen – of met mis- en desinformatie van trollen en wappies.

Factcheckers proberen deze strijd in het voordeel van de waarheid te beslechten. Op zich is dat geen gekke gedachtegang. Sociale media werden terecht geroemd om hun rol in de Arabische Lente.

Ze gaven een stem aan onderdrukten en maakten mobilisering mogelijk. Maar in het wilde westen van de digitale markt, sneuvelden progressieve principes al snel. Sociale media ontwikkelden zich tot datasystemen.

Data bleken de grondstof van de 21ste eeuw. Met data kunnen we het gedrag van mensen lezen, voorspellen en uiteindelijk sturen. Wie de meeste data verzamelt, wordt dé tussenpersoon voor iedereen die iets wil van de digitale mens.

Die digitale mens kan consument zijn, die iets koopt van adverteerders.