Nederland verschanst zich in zijn eigen welvaart E en Vlaamse schrijver dichtte over Nederland: ‘Laat het stikken in zijn centen, in zijn kaas en in zijn krenten, in zijn helden, als daar zijn: Tromp, De Ruyter en Piet Hein’. Het lijkt recent, geïnspireerd door het isolationisme van de populisten, maar het dateert van 1934. De schrijver was Willem Elsschot, die zich opwond over de zwijgzaamheid van de Nederlandse regering in de zaak-Marinus van der Lubbe.

Deze Leidse jongen was in nazi-Duitsland na een schijnproces ter dood veroordeeld, omdat hij in de winter van 1933 de brand in de Rijksdag in Berlijn zou hebben aangestoken. Zijn schuld werd meteen al betwijfeld. De verdenking was sterk dat de nazi’s zelf de brand hadden gesticht om de noodverordeningen te kunnen afkondigen die hun de vrije hand gaven burgerrechten op te schorten en politieke tegenstanders op te ruimen.

Den Haag hield zich afzijdig, ondanks aandrang van koningin Wilhelmina bij de Duitsers een verzoek tot gratie in te dienen. De regering deed dat niet. Sterker nog, zij strafte de Vara met intrekking van een dag zendtijd, omdat deze omroep uit protest tegen de onthoofding van Van der Lubbe drie minuten stilte op de radio had gehouden.

De kwestie roept associaties op met het besluit van het kabinet-Schoof de handen af te trekken van de achtergebleven Afghanen die destijds de Nederlandse missie hielpen en onder het Taliban-regime voor hun leven moeten vrezen. De tijdloosheid van Elsschots hekeldicht schu.