Tussen de Brabantse dorpen Esbeek en Diessen slingert de Koekovenseweg langs twee varkenshouderijen. Aan beide zijden van de weg zijn akkers en weilanden met hier en daar een plukje bomen. Zet archeoloog Eelco Rensink hier neer en hij wordt lyrisch.

„Wat Nashville is voor de countryliefhebber, Lourdes voor de devotionaliaverzamelaar en de Action voor koopjesjagers, is de vindplaats Esbeek voor specialisten van het Midden-Paleolithicum, de periode 300.000-40.000 jaar geleden.

” De vindplaats, circa tien kilometer ten zuidzuidoosten van Tilburg en 60 hectare groot, is volgens de specialist vroege prehistorie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), „een sleutelsite voor het onderzoek naar de kolonisatie door neanderthalers en daarmee naar de vroegste bewoningsgeschiedenis van Nederland”. De RCE heeft er de afgelopen jaren drie keer onderzoek gedaan. Onlangs, eind vorig jaar, verscheen de publicatie van de campagne in 2022.

Er is echter ook een keerzijde, zegt collega-specialist Marcel Niekus van Stichting Stone en extern promovendus aan de Universiteit Leiden. „Er zijn nog maar weinig specialisten die zich bezighouden met onderzoek naar neanderthalers in Nederland. Mijn vrouw had al een suggestie voor een passende kop boven dit artikel: ‘Neanderthaleronderzoek met uitsterven bedreigd!’” Ter illustratie geeft Niekus een korte geschiedenis van het neanderthaleronderzoek in Nederland en schetst hij de recente ontwikkelingen.

In de jaren vijftig en zestig.