Oost versus West, communisme versus kapitalisme. Het zijn tegenstellingen die symbool staan voor de Koude Oorlog. Na de val van de muur in 1989 was er lang geen sprake meer van een concrete dreiging, tot de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022, die het Europese continent en de wereld al bijna drie jaar in zijn greep houdt.

Nu, zo’n 35 jaar na de val van de muur, is dergelijke Koude-Oorlogsretoriek terug in het publieke debat. In het laatste kwartaal van 2024 is het aantal krantenartikelen waarin de oorlog in Oekraïne wordt beschouwd als dreiging voor de NAVO en Europa flink toegenomen: 39,1 procent meer in vergelijking met het voorgaande kwartaal. Denk hierbij aan koppen als ‘Europa moet eigen rol opeisen in oorlog Oekraïne’ ( Trouw ) en ‘Wat als Donald Trump de NAVO opblaast?’ ( De Telegraaf ).

Dit blijkt uit data-onderzoek uitgevoerd door studenten van de master Media en Journalistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, onder leiding van docent Nel Ruigrok. Zij hebben artikelen over de oorlog in Oekraïne gecategoriseerd op basis van ‘frames’: bewust gekozen woorden of beelden die gebeurtenissen een positieve of negatieve connotatie geven. Het zogenoemde ‘nieuwe Koude Oorlog’-frame stelt dat de oorlog die Rusland momenteel voert, niet alleen meer om Oekraïne draait, maar ook steeds meer om Nederland, Europa en de NAVO.

Sinds begin 2022 bevat bijna een kwart van de Nederlandse krantenartikelen over de oorlog in Oekraïne (24,4 procen.