Rond de jaarwisseling verschijnen er altijd lijstjes van ‘nieuwe woorden’ en ‘woorden van het jaar’. Wat daarin opvalt: al die woorden zijn gebaseerd op al bestaande woorden. Ontpieteren is afgeleid van Pieter (Pieter Omtzigt).

Condoommoeheid en beknibbelflatie zijn combinaties van bestaande Nederlandse woorden. Brainrot en maganomics : woorden die al bestonden in het Engels. En het nieuwe werkwoord shazammen is afgeleid van een merknaam.

Shazam is een app die muziekfragmenten kan herkennen. Duiken er ook weleens nieuwe woorden op die niet te herleiden zijn tot bestaande woorden? In 2008 werd swaffelen gekozen tot woord van het jaar. Het circuleerde opeens op het internet, in de curieuze betekenis ‘met een halve erectie ergens tegen aantikken’.

Even dachten de specialisten dat het hier om een vorm ging die niet herleidbaar was tot iets dat al bestond. Totdat bleek dat een eeuw geleden ergens in Vlaanderen het woord zwaffelen al eens was opgetekend, in de betekenis van ‘onvast heen en weer bewegen’. Volgens Vivien Waszink van het Woordenboek van Nieuwe Woorden zijn nieuwe woorden die niet gebaseerd zijn op bestaande woorden extreem zeldzaam.

Ze kent twee voorbeelden in het Engels. In 1938 werd door een Amerikaan het woord nylon bedacht. De eerste lettergreep daarvan (nyl-) verwijst niet terug naar iets bestaands.

Maar de tweede lettergreep is niet helemaal nieuw: er waren indertijd al meer stofnamen op -on. En dan is er het woord blurb , ‘een korte aanbevelin.