Nederland telt maar liefst 6.500 kilometer aan vaarten en kanalen . Een groot deel daarvan is al lang geleden gegraven , voor ontwatering van venen en polders maar ook voor transport.

Hoe deden de mensen dat voordat er graafmachines waren? Stroomt zo’n half-af kanaal niet meteen vol water? Op internet vind je een mooie animatie over hoe mensen in de 14de eeuw de pijlers van de Praagse Karelsbrug bouwden, op de bodem van de Moldau. Daarvoor legden ze eerst een stukje rivierbodem bloot door er een waterkerend schot omheen te bouwen en vervolgens het water weg te pompen met een waterrad. Zo konden ze de pijler bouwen op de droge rivierbodem.

Ging het kanalen graven ook zo? Jan Verhagen heeft zich verdiept in de alleroudste transportkanalen van Nederland: die van de Romeinen, gegraven rond het jaar nul. Verhagen, van oorsprong biologiedocent en amateurarcheoloog, schreef er een proefschrift over (2022, VU Amsterdam). „Neem nu het Kanaal van Corbulo, in Zuid-Holland.

Dat is relatief snel in onbruik geraakt en dichtgeslibd”, vertelt Verhagen. „Je vindt er nu nog sporen van terug, bijvoorbeeld van de beschoeiingen. Er zijn in de oevers ook spitsporen gevonden, oftewel schopsteken, waaruit je kunt afleiden dat er echt gegraven is.

” Dan was er het Kanaal van Drusus, bij Utrecht. Daarvan is nauwelijks iets terug te vinden. „Drusus trok met zijn troepen bij Xanten de Rijn over, maar zocht daarnaast een vaarroute naar Noord-Duitsland”, vertelt Verhagen.

Over de Noordzee bui.