Het ontwikkelen van alternatieve, proefdiervrije onderzoeksmethoden in de wetenschap zal niet alleen maar voordelen opleveren voor mens en dier. Om tot een ‘proefdiervrije wetenschap’ te komen, het Europese streven, is een andere ethische visie nodig om betere morele afwegingen te kunnen maken. Dat staat in een kritisch concept-advies voor de Nederlandse Vereniging voor Bio-ethiek (NVBe), die volgende week donderdag in Utrecht congresseert.

Die dag praat ook de Tweede Kamer over het verminderen van dierproeven in de wetenschap. In het advies bekritiseert dierethicus Koen Kramer, docent en onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, de win-winvisie op proefdiervije innovatie die overheid en universiteiten uitdragen. Iedereen zou daarvan profiteren, mensen en proefdieren.

Als vervanging gelden bijvoorbeeld menselijke of dierlijke cellen, computermodellen of gekweekt orgaanweefsel (organoïden). Niet alleen de wens dierenleed te voorkómen speelt daarbij een rol, ook de groeiende aandacht voor de ‘intrinsieke waarde’ van dieren. Kramer wijst erop dat vervanging van dierproeven geen einde zal maken aan morele dilemma’s maar juist nieuwe zal creëren in de omgang met menselijk of gekweekt biologisch materiaal.

Hij bepleit een omslag naar een ander moreel paradigma, dat niet uitgaat van louter winst voor betrokken mensen en dieren ( win-win ) maar van een situatie waarin „onder de gehele groep belanghebbenden netto meer gewonnen dan verloren wordt” ( positive sum game.