Op 13 februari 2023, iets na één uur ’s nachts, suisde een neutrino-deeltje met ongelooflijk hoge energie en vrijwel de lichtsnelheid vanuit het heelal op de aarde af. Hij vloog door de atmosfeer en 140 kilometer gesteente en zeewater. Tot hij waarschijnlijk ongeveer honderd kilometer uit de kust bij Sicilië op een atoomkern diep in de Middellandse Zee botste.

Daarbij ontstond een nieuw deeltje dat met vrijwel dezelfde snelheid en in dezelfde richting door het water schoot, als een gekaatste biljartbal. Daarbij trok het een spoor van blauw licht dat de KM3NeT neutrino-detector op de bodem van de zee waarnam. Dit deeltje bleek verreweg het meest energierijke neutrino dat ooit is waargenomen.

Het had waarschijnlijk een energie van 220 peta-elektronvolt (220 miljoen miljard elektronvolt); 10.000 keer meer dan deeltjes in de krachtigste deeltjesversneller op aarde. Het is ongeveer de energie van een pingpongbal die van een meter hoogte valt, samengebald in een deeltje met een fractie van de massa van een elektron.

„Hij was echt off the scale ”, zegt Aart Heijboer, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, Nikhef-onderzoeker en destijds KM3NeT fysica- en softwaremanager. Het deeltje levert het eerste bewijs dat neutrino’s met zulke hoge energieën geproduceerd kunnen worden in het heelal. De resultaten verschenen woensdag in het wetenschappelijke blad Nature .

Neutrino’s zijn superlichte, ladingsloze deeltjes. Ze ontstaan bijvoorbeeld bij reacties in kernreact.