Hij kon hem bijna aanraken. Vol bewondering aanschouwt de jonge docent de wereldleider die in vol ornaat aan hem voorbij trekt. „De keizer – die wereldziel – zag ik te paard door de stad rijden.

Het is werkelijk een wonderlijke ervaring, dit individu te mogen zien, dat hier in één punt geconcentreerd, op een paard zittend, in de wereld ingrijpt en haar beheerst.” Het was niet 20 januari 2024 in Washington, maar 13 oktober 1806 in Jena. De filosoof Georg Friedrich Hegel zag op die dag keizer Napoleon in de Johannisstrasse aan zich voorbijrijden.

De dag erna zou Napoleon de veel omvangrijker Pruisische troepen jammerlijk verslaan, het oude Europa vernederen en het zenit van zijn macht bereiken. De ontmoeting met de keizer was voor Hegel een religieuze ervaring. Naar eigen zeggen voltooide hij de dag erna – terwijl de veldslag woedde – zijn magnum opus, Phänomenologie des Geistes .

Daarin verklaart Hegel de geschiedenis zoals die was ten einde. Het christendom, het oude Pruisen, had afgedaan. Uit de tegenstellingen van het oude individu, en de tradities, wetten en religies wordt een nieuwe geest geboren, de Weltgeist , de Absolute Geest die de uitdrukking is van waar het met het wereldgebeuren heen moet.

En Napoleon was daarvan voor hem de belichaming: de sterke man, die eigenhandig staat, krijgsmacht en samenleving aan zich onderwerpt. Volgt u het nog? Misschien wel niet. Ik geef toe dat ik (ik ben het weer aan het proberen) ook behoorlijk vastloop in het Duit.