Amerikaanse politiek is de grootste show op aarde

Het congres van de Democratische Partij in Chicago was een wervelende show. Het mankeerde aan niets: bruisende muziek, inspirerende speeches, tranen, komedie, hoop, samenhorigheid, leiderschap, Oprah Winfrey, en het regende ballonnen, kortom, het had alles wat Amerikanen bedoelen met ‘ uplift ’, iets dat ons verheft. Het televisiecommentaar in de VS liep over van enthousiasme over de presentatie van Kamala Harris, hoe ze lachte, hoe ze sprak, hoe ze overkwam, en hoe ze eruitzag.

Het draaide allemaal om de show. Nu is show natuurlijk altijd een belangrijk aspect van politiek geweest, in een dictatuur net zo goed als in een democratie. In de VS is de grens tussen politiek en amusement nooit erg duidelijk te trekken, en sinds Donald Trump al helemaal niet.



De Amerikaanse journalist H.L. Mencken, tijdens zijn leven gevierd en gevreesd om zijn bijtende stijl, vond de meeste politici verachtelijk en de meeste Amerikanen dom.

Maar hij ging steevast naar politieke partijcongressen. „Amerika”, schreef hij in 1927, is de „ greatest show on earth ”. Maar hoe verklaren we die merkwaardige gewoonte van Amerikaanse politici om met een haast religieuze bevlogenheid de liefde voor hun man, vrouw, en kinderen te betuigen? Waar zijn al die liefkozingen op het toneel voor nodig? Wat heeft dat met politiek te maken? Is een betuiging van echtelijke liefde echt nodig om een verkiezing te winnen? In de VS klaarblijkelijk wel.

In andere democratische landen speelt charisma wel een rol – zelfs af en toe in Japan, waar politici doorgaans even veel charisma uitstralen als een gemiddelde notaris. Maar politici in Europa en Azië voelen zich minder verplicht dan Amerikanen om zichzelf te verkopen als warme, morele, beminnelijke figuren die dol zijn op hun man of vrouw. In een constitutionele monarchie, laten mensen dat liever over aan hun vorst of vorstin.

Sinds George III in de 18de eeuw is het mos in het VK om de monarch voor te stellen als een voorbeeldige vader of moeder van een voorbeeldig gezin. Dit lukt niet altijd goed, maar het is wel de bedoeling. Vandaar dat wijlen koningin Elizabeth zich door de BBC liet filmen bij huiselijke barbecues in de tuin van het paleis, en dergelijke.

Zij moest gewoon doen om populair te blijven. Amerikanen hebben zich in 1776 bevrijd van de Britse monarchie. George III was hun laatste vorst.

Het Witte Huis kwam in de plaats van een koninklijk hof, maar wel met veel van de pracht en praal die horen bij zo’n hof. Alleen de Fransen doen daar niet voor onder. Maar om president te worden is het wel verkieslijk om over te komen als een gewone burger, zoals u en ik, waar je gezellig een biertje mee kunt gaan drinken.

Mensen met presidentiële ambities zijn natuurlijk helemaal niet zoals u en ik, maar zij moeten doen alsof. Al die liefdesbetuigingen aan familie en echtgenotes beperken zich evenwel niet tot politieke campagnes. Je ziet hetzelfde fenomeen bij andere ceremoniële gelegenheden, zoals bijvoorbeeld de uitreiking van de Oscars.

Buitenlanders aan wie die eer te beurt valt, volstaan meestal met een kort dankwoord. Amerikaanse sterren daarentegen vinden het nodig om iedereen te bedanken, in de eerste plaats hun huwelijkspartners natuurlijk, maar ook de onderwijzer op de lagere school, of de familiehond, of de gehele mensheid, en dan meestal onder het laten van veel tranen. Sentimentaliteit is misplaatst sentiment, de expressie van vreugde of verdriet als een vorm van theater, een vertoning van gevoelens die we normaal gesproken alleen privé uiten.

Politiek, net als de filmindustrie, is in werkelijkheid een wereld van keiharde concurrentie, waar weinig plaats is voor persoonlijke gevoelens. Menig huwelijk strand op de klippen van ambitie. Maar menselijke gevoelens moeten ergens heen.

Vandaar, denk ik, al dat valse sentiment bij een Oscaruitreiking of een politiek partijcongres. Bij het Democratische congres werd veel gesproken over het belang om „elkaar te helpen”, om je te „bekommeren over je buren”, en je te „ontfermen” over mensen en „marginale” groepen die in de penarie zitten. Er zullen vast veel liefdadige Amerikanen rondlopen.

Maar de Amerikaanse samenleving is vrij meedogenloos ten opzichte van mensen die achter het net vissen. Om te slagen in de concurrentiestrijd moet je jezelf weten te verkopen. Dat geldt al helemaal voor mensen die zichzelf aan het publiek moeten verkopen, zoals filmsterren en politici.

Dat vereist toneeltalent. En toneelspelen is per definitie niet echt; het blijft spel. Maar het publiek wil dat acteurs en politici echt lijken.

Daarom lezen we roddelrubrieken over bekende persoonlijkheden, over hun geluk, maar het liefst over hun ellende. En daarom willen we zien dat presidentskandidaten zielsveel van hun gezinnen houden. Dat maakt hen namelijk authentiek.

Wat we dus meemaken bij een partijcongres, een Oscarceremonie, of een talkshow op tv, is gespeelde authenticiteit. In de juiste handen, zoals het geval was in Chicago, kan dat inderdaad leiden tot de greatest show on earth . Wint Kamala Harris het daarom van Trump? Daar is nog geen peil op te trekken.

Trump is tenslotte een van de grootste showmannen on earth . Ik denk dat zijn vrouw, Melania, daar meer over zou kunnen vertellen..