Ambtenaren waarschuwden landbouwminister: schaf natuurplannen niet af zonder alternatief

Minister van Landbouw Femke Wiersma (BBB) is door haar ambtenaren in juli gewaarschuwd voor de risico’s van het schrappen van het zogenoemde Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) van het vorige kabinet, waarin de natuurherstel- en landbouwplannen waren vastgelegd. Dat blijkt uit een vrijgegeven advies van de ambtenaren aan Wiersma, waarin zij er bij de minister op aandrongen om een alternatief plan van aanpak op te stellen om aan de Europese en Nederlandse natuurdoelen te voldoen. Wiersma schrapte het NPLG toch, en kwam niet met een alternatieve aanpak.

„Zonder alternatieve maatregelen” zal Nederland niet voldoen aan „wettelijke verplichtingen op het gebied van natuur, water en klimaat”, schreven de ambtenaren in juli in de nota. Die alternatieve maatregelen zijn er nog altijd niet. Het gevolg waarvoor de ambtenaren destijds waarschuwden is dat „de samenhang in het beleid en de voorspelbaarheid daarvan wordt verminderd”.



Daardoor wordt landbouw minder kostenefficiënt, wordt de schaarse ruimte slechter geregeld én hebben boeren minder kans om toekomstbestendige bedrijfsmodellen te ontwikkelen. De PAS-melders, boeren die door een overheidsfout geen vergunning hebben voor hun stikstofuitstoot, kunnen volgens de ambtenaren door het wegnemen van het NPLG moeilijker geholpen worden. Dat is pijnlijk voor minister Wiersma; haar partij en de coalitie hebben aangestipt het belangrijk te vinden dat snel een regeling wordt getroffen voor deze groep.

Ook waarschuwden de ambtenaren voor de knauw die het wegnemen van het NPLG zou geven aan relatie tussen Rijk en provincies. „Als rijksoverheid willen we een betrouwbare samenwerkingspartner zijn”, zeggen de ambtenaren. „De opgebouwde samenwerking met medeoverheden valt gedeeltelijk weg” en „relatiemanagement” zou nodig kunnen zijn.

De provincie Noord-Holland reageerde toen Wiersma het schrappen van het NPLG bekendmaakte begin september: „Uitstellen zonder alternatief doet geen recht aan de inspanningen die al zijn gepleegd.” Daarnaast ondertekende een derde van de statenleden een brief waarin zij Wiersma opriepen om het NPLG in stand te houden. Toen Wiersma aankondigde de landbouw- en natuurherstelplannen te willen schrappen, ontstond direct onrust in de Kamer.

Oppositiepolitici reageerden fel. Pieter Grinwis (CU) sprak van een „BBBende” en vond dat „de oude schoenen” zijn weggegooid, “terwijl de nieuwe er nog lang niet zijn”. Laura Bromet (GroenLinks-PvdA) sprak van „bestuurlijk vandalisme”.

Zelfs de coalitiepartners van Wiersma waren niet eenduidig enthousiast. VVD-landbouwwoordvoerder Thom van Campen zei de route van de minister „spannend” te vinden. Naast het wegnemen van de NPLG, heeft de coalitie ook het geld voor boeren en natuur wegbezuinigd.

Het vorige kabinet heeft 25 miljard euro vrijgemaakt voor het onderhouden van de bodem, het water en stikstofnatuurherstel. Daar is na de coalitieonderhandelingen van deze zomer nog 5 miljard euro van over..