Alles wijst erop: in Noors drama ‘Armand’ loopt het uit de hand

Heeft de zesjarige Armand zijn even oude schoolvriendje Jon betast, geslagen en gedreigd hem anaal te verkrachten? Om die vraag draait het in het Noorse drama Armand . De film is vrijwel geheel gesitueerd in het schoolgebouw waar de ouders van de jongetjes, die we nooit zien, naartoe zijn geroepen. Elisabeth (Renate Reinsve) arriveert als eerste en wordt opgevangen door Sunna, de juf van Armand en Jon.

De kijker heeft dan al geleerd dat er in het verleden ‘iets’ met Elisabeth is gebeurd. Ook wordt duidelijk dat het schoolhoofd zich onttrekt aan het gesprek tussen Sunna en de ouders over het voorval. Hij vaardigt Sunna af, een licht neurotische, onervaren lerares.

„Is er een protocol?”, vraagt ze vergeefs. Uit alles wordt duidelijk dat de situatie vroeg of laat uit de hand zal lopen; het brandalarm dat constant afgaat, de bloedneuzen van de vertrouwenspersoon die bij het gesprek met de ouders betrokken raakt. Met Armand won regisseur-scenarist Halfdan Ullmann Tøndel, een kleinzoon van Ingmar Bergman en Liv Ullmann, de Camera d’Or, de prijs voor beste debuut op het festival van Cannes.

Hij gebruikt het schoolgebouw op expressieve wijze. Hij contrasteert het daglicht in het klaslokaal met donkere gangen. De scènes in de wc doen denken aan Kubricks The Shining , en een scène aan het eind van Armand baadt in monochroom blauw licht.

Dat laatste is enerzijds realistisch, het licht komt uit een beamer die nog aanstaat, anderzijds is het een stijlkeuze die Armand boven naturalisme uit tilt. Die spanning tussen realisme en symbolisme tekent de hele film. Zo zal een aantal scènes verwarring zaaien, waaronder een ruim zeven minuten durende sequentie waarin Elisabeth een hysterische lachbui krijgt.

Ullman Tøndel vergast de kijker ook op twee danssequenties, beide met Elisabeth. Wat drukken ze uit? Het is aan de kijker. Hoe de toeschouwer op deze uit de toon vallende, spraakmakende momenten reageert, zal van persoon tot persoon verschillen.

Evenals de vraag hoe geloofwaardig een en ander is. Hoe realistisch is het dat een onervaren jonge juf opgezadeld wordt met het afhandelen van zo’n delicate kwestie? Armand past in een rijtje recente films dat zich op scholen afspeelt en schrijnende onderwerpen behandelt, zie ook Un monde (2021, over pesten) en de Duitse film Das Lehrerzimmer (2023), die ook handelt over de onmogelijkheid van waarheidsvinding. Maar los van een opmerking dat ouders tegenwoordig zo gevoelig zijn en al protesteren als Frozen vertoond wordt aan kinderen onder de zeven, is Armand meer een psychologisch drama dat zaken aanstipt als dood, zelfmoord, misbruik, huiselijk geweld en labiliteit.

Zaken waar acteurs hun tanden in kunnen zetten, en dat gebeurt dan ook. Renate Reinsve wordt geprezen voor haar rol van Elisabeth, beurtelings krachtig en kwetsbaar, maar stiekem steelt Thea Lambrechts Vaulen de show. Zij houdt haar spel kleiner, waardoor het minder opvalt, maar zij zet de geplaagde lerares Sunna geweldig neer.

Onzeker, onhandig, aandoenlijk, verward en opkijkend tegen Elisabeth. Maar de marketing concentreert zich op Reinsve. Het is niet anders, zo werkt het sterrensysteem nou eenmaal.

Onrechtvaardig is het wel..