AI is geen bedreiging voor de kunsten – maar slechts een nieuw hulpmiddel

Eventjes waren John en George terug bij de Beatles. Een AI-programma schudde de dood van hen af en toen herrees de beste popgroep aller tijden met de song ‘ Now and Then ’. Gepast weemoedig.

Dierbaar voor de fans, verder niet zo belangrijk. Maar help! Misschien wordt er AI-gewijs een heel nieuw Beatlesoeuvre in elkaar geflanst! Ja, misschien, en wie weet zelfs hartstikke goed, maar dan nog breekt de hel niet los. Want de oorspronkelijke songs bestaan, die pakt niemand ons af, ook AI niet.



Baanbrekender is het wanneer de kunsten AI inlijven voor een nieuwe creatie. „De grootste impact van AI is dat we niet meer weten wat echt is en wat nep”, stelt toneelgroep Urland. Zij propten al hun voorstellingen in een AI-programma, voedden ChatCPT met hun stemmen, en spelen nu, het stuk Formerly Known As dat eruit kwam.

En alles is nep. Nu is in het theater sowieso alles nep, wie de gemenerik bij de artiestenuitgang opwacht, slaat een acteur in elkaar. Maar wel echt is Urlands interpretatie van het stuk.

Niet echt zijn hun stemmen, wel echt is de chemie tussen drie eigenzinnige (en eigenaardige!) acteurs. Echt en nep zijn neven, met AI en ook zonder. De groep Wunderbaum speelt Een Familieportret , de tekst bestaat uit gesprekken die werden opgedaan in het meest gemiddelde gezin van Nederland.

Typisch iets voor AI om mee aan de slag te gaan, maar dat gezin bestaat. Geselecteerd op grond van cijfers van het CBS, lieten vader, moeder en twee kinderen zich een week lang afluisteren. Zou AI met dezelfde opdracht met een andere tekst gekomen zijn? Vast.

Erger? Gemoedelijker? Realistischer? Weten we niet. Maar wat deze voorstelling snerpend goed maakt, is niet AI of niet AI, maar wat de regie doet met die woorden. Niks, namelijk.

De acteurs spreken waardevrij, interactie is taboe. Maar ook als een actrice als Wine Dierickx ‘niks’ doet, zie ik sterretjes. Van acteerkwaliteit heeft de werkelijkheid niet terug en AI ook niet.

Een kunstenaar plundert AI, die maakt van AI’s nep zijn of haar eigen echt. Succes is niet verzekerd, het kan mis gaan. De met AI gegenereerde ‘Werner Herzog’-film, About a Hero kwam niet verder dan een verlegen parodie op de meester.

En Hollywood verkettert AI als broodroof voor allerhande vakmensen. Die koudwatervrees bladdert al af, AI is inmiddels geaccepteerd als hulpmiddel om de leeftijd van acteurs te manipuleren, Tom Hanks (1956) oogt er in Here geloofwaardig 18 mee. Fijn, maar de film wordt er niet beter van.

Nieuwe ontwikkelingen zijn bedreigend. Maar de fotografie vermoordde de schilderkunst niet, video en dvd waren niet het einde van de bioscoop en ook AI zal het doemdenken overleven. Alles verandert.

Soms houdt er iets op, meestal komt er iets bij wat niemand voor mogelijk hield. Met AI gaan de kunsten nog mooie dingen beleven..