Advies: Universiteit Tilburg moet banden met Israël opschorten

De Universiteit Tilburg moet alle wetenschappelijk onderzoek met Israëlische instellingen opschorten en geen studenten of staf naar het land laten gaan. Studenten en onderzoekers uit Israël zouden nog wel naar Tilburg moeten kunnen komen. Dat adviseert een commissie die op verzoek van het universiteitsbestuur de academische banden met Israëlische instellingen heeft bekeken.

Aan Nederlandse universiteiten vonden dit jaar talrijke protesten plaats tegen de oorlog in Gaza, met de roep om een academische boycot. De vierkoppige commissie, voorgezeten door hoogleraar mensenrechten Nicola Jägers, komt tot de conclusie dat er een hoge mate van verwevenheid bestaat tussen de Israëlische instellingen waarmee de universiteit samenwerkt en het defensieapparaat. Ook vindt de commissie dat de betrokken instellingen zich te weinig kritisch uitlaten over de mensenrechten in Gaza.



Tilburg onderhoudt onder meer banden met de universiteiten van Haifa, Tel Aviv, de Hebrew University in Jeruzalem en het technologische instituut Technion. Het betreft zeven onderzoeks- en onderwijsprojecten, die door de commissie zijn doorgelicht. Die vond „geen aanwijzingen” dat de programma’s voor uitwisseling van staf of studenten bijdragen aan schending van mensenrechten.

Van zulke uitwisseling was het afgelopen jaar ook geen sprake, door het negatieve reisadvies naar Israël. Het risico dat lopende onderzoeksprojecten aan zulke schendingen bijdragen is „laag”. De samenwerking betreft vooral deelname in brede Europese projecten naar onder andere de behandeling van trauma’s en de detectie van darmkanker.

Wel ziet de commissie een „groot risico” dat de instellingen waarmee Tilburg samenwerkt betrokken zijn bij de Gaza-oorlog en mogelijke schending van mensenrechten. Alleen al door de historisch gegroeide verwikkeling van Israëlische universiteiten in de nationale defensie, bijvoorbeeld in onderwijs aan militair personeel. De commissie stelde die verwevenheid vast bij alle instellingen waarmee Tilburg samenwerkt.

Ook hebben diverse instellingen denktanks die adviseren over militaire vraagstukken en strategie. Betrokkenheid wordt door de commissie „breed opgevat” en betreft ook indirecte connecties tussen Israëlische partners en politie, leger of andere onderdelen van het veiligheidsapparaat. De commissie wilde vooral moreel kijken en verwijst naar het tussenvonnis van het Internationaal Gerechtshof en rapporten van andere VN- organisaties.

Volgens de commissie besteden Israëlische universiteiten sinds het begin van de oorlog wel aandacht aan de relaties tussen Joodse en Arabische studenten, maar spreken ze zich niet kritisch uit over de oorlogvoering in Gaza of legitimeren die. Studenten en staf naar Israël sturen zou daarom haaks staan op de kritische houding die Tilburg moet innemen tegenover haar partners. Studenten en onderzoekers uit Israël zouden daarentegen welkom moeten blijven, om hen een omgeving te bieden waarin ze „het brede scala aan meningen” waarmee ze te maken krijgen vrijelijk kunnen bespreken.

De Tilburgse adviescommissie, opgezet om een kader te ontwikkelen voor de morele toetsing van samenwerkingsverbanden, is juni dit jaar versneld van start gegaan door de oplopende onrust over de Gaza-oorlog aan universiteiten. Het bestuur van de universiteit buigt zich over het vandaag gepubliceerde advies en komt „zo spoedig mogelijk” met een reactie..