Actrice Romy Louise Lauwers is ook een doula: “Vreselijk dat we plots geen eigen wil meer mogen hebben bij een bevalling”

Russische schepen schieten raketten af voor de Syrische kust, mogelijk bombarderen Amerikaanse vliegtuigen Iraakse milities op wie Assad rekent om hem te redden van oprukkende rebellen. Aan buitenlandse interventies nooit een gebrek in Syrië. Het rebellenleger, onder leiding van de islamistische militie Hayat Tahrir al-Sham (HTS), streed dinsdag voor de poorten van de stad Hama.

Die ligt 140 kilometer ten zuiden van de metropool Aleppo, die de opstandelingen dit weekend verrassend konden innemen. De kans dat ook Hama valt, leek dinsdagavond reëel. “In zes dagen heeft de gewapende Syrische oppositie 237 steden, dorpen en militaire bases veroverd, en het gebied onder haar controle verdubbeld”, lijstte de Amerikaanse Syrië-expert Charles Lister op.



Het offensief kwam onverwacht: dertien jaar na het begin van de Syrische revolutie in 2011 leek president Bashar al-Assad (59) veilig op zijn troon te zitten, een half miljoen doden later. Zijn eigen leger mag dan grotendeels zwak en onderbetaald zijn, hij kon rekenen op de militaire steun van Rusland, Iran, sjiitische milities uit Irak en de machtige Libanese Hezbollah. Alle kaarten lijken nu in een klap door elkaar te zijn geschud, ook regionaal en internationaal.

Voor de meest directe invloed op het rebellenoffensief wordt gekeken naar het noordelijke buurland Turkije. Al sinds 2018 creëerde Turkije met militaire offensieven een zogenoemde ‘veilige zone’ in Noord-Syrië. De bedoeling was om Koerdische YPG-rebellen te verdrijven uit het grensgebied, en zones te creëren waarnaar Turkije Syrische vluchtelingen kon terugsturen.

Daarvan zijn er nog altijd naar schatting 3 miljoen in Turkije. De lokale Syrische partner van Ankara is het Syrische Nationale Leger (SNA), een amalgaam van rebellen die ook nu mee de strijd om noordelijk Syrië voeren. Is het nieuwe offensief dan een Turks idee? Dat wordt betwijfeld.

De leiding ligt bij de islamistische HTS, die wel communiceert met Turkije maar er niet van afhankelijk is, anders dan het SNA. Het offensief komt Turks president Recep Tayyip Erdogan waarschijnlijk wel niet ongelegen. Hij probeert al maanden een gesprek te openen met de Syrische president Assad over een normalisering van de relaties.

Midden november wees Assad dat opnieuw af. Dinsdag hing de Russische president Vladimir Poetin bij Erdogan aan de lijn. Poetin vroeg Erdogan om “de bestaande Turkse capaciteiten in de regio te gebruiken” om een “snel einde” te breien aan de rebellenopmars.

Anders gezegd: Poetin heeft Erdogan nodig. De Russische interventie in Syrië werd in 2015 voorgesteld als een meesterzet van Poetin. De bommenwerpers van Moskou en huurlingen van de Wagner-militie kwamen Assad redden.

In ruil kreeg Poetin vaste voet in het Midden-Oosten met een nieuwe luchtmachtbasis nabij Latakia en de herwaardering van de oude Sovjet-marinebasis in Tartous. Russische oligarchen kregen ook een deel van de Syrische economie cadeau, zo cruciaal was de Russische steun voor Assad. Negen jaar later heeft Poetin zijn leger en luchtmacht hard nodig in Oekraïne.

In welke mate Rusland daardoor minder militaire capaciteiten heeft in Syrië, is niet helemaal duidelijk. De voorbije dagen namen Russische bommenwerpers als vanouds onder meer vijf ziekenhuizen in rebellen­gebied onder vuur, maar ondanks de gebruikelijke dood en verwoesting lijkt Rusland voorlopig geen militair verschil te maken in Syrië. Een handvol Russische oorlogsbodems verliet dinsdag de basis van Tartous.

Moskou publiceerde video’s van ‘raketoefeningen’. Waarom Rusland tijdens een groot grondoffensief net op de zee schiet, werd niet duidelijk. “Er zijn indicaties dat Rusland zijn marineschepen evacueert”, stelde de gespecialiseerde site Naval News .

“De dramatische verschuiving van de frontlijnen bedreigt de basis van Tartous.” Als de rebellen de stad Hama weten in te nemen, dreigt de Syrische kust te worden afgesneden van de rest van het land. Al sinds 2012 houdt financiële en militaire steun van Iran Assad mee overeind.

Diens belangrijkste infanterie tegen rebellensteden bestond vaak uit sjiitische milities uit Irak en zelfs Afghanistan, en uit de Libanese Hezbollah – onderafdelingen van de Iraanse ‘As van het Verzet’. Syrië speelde in ruil de rol van transitland voor wapenleveringen vanuit Iran richting Libanon. Door de oorlog met Israël moet Hezbollah focussen op de eigen achtertuin.

Iran zit in slechte economische papieren en is sinds dit jaar ook weer direct in conflict met Israël. De voorbije dagen gonsde het wel van geruchten dat zeker “honderden” Iraakse sjiitische militieleden de grens overstaken om het Syrische leger bij te staan in de strijd om Hama. Of het daarbij blijft, wordt afwachten.

Volgens onbevestigde berichten worden posities van die milities onderweg ook onder vuur genomen door Amerikaanse gevechtsvliegtuigen. “Groot aantal slachtoffers van Amerikaanse bombardementen gemeld op pro-Iraanse milities in Al-Mayadin, in Oost-Syrië”, meldde expert Charles Lister maandag op X. De VS bombarderen al in Syrië sinds 2014, in eerste instantie om de opmars van IS tegen te gaan.

Met de overwegend Koerdische Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) als grondtroepen konden Amerikaanse gevechtsvliegtuigen en een relatief klein aantal Amerikaanse soldaten – nu nog 900 – IS verslaan in Oost-Syrië. De huidige rol van de VS is minder duidelijk. Er zijn onbevestigde berichten over SDF-troepen die met Amerikaanse luchtsteun enkele dorpen in het oosten zouden hebben veroverd.

Of dat klopt, is niet duidelijk. “Buiten de strijd tegen IS hebben we hier eigenlijk geen belang bij”, citeerde The National , een krant uit de Emiraten, een anonieme Amerikaanse functionaris. “We treuren er niet om dat de regering-Assad een zekere druk ervaart”, zei Jake Sullivan, de woordvoerder voor nationale veiligheid.

Maar de VS hebben “oprechte bezorgdheden” over het succes van rebellenmilitie HTS, aldus Sullivan, want die heeft Washington al in 2018 gecatalogeerd als een terreurorganisatie. Dezelfde dubbelzinnigheid heerst aan de kant van Israël, dat al vele jaren geregeld bombardeert in Syrië – maar dan vooral op doelwitten van Iran en de Libanese Hezbollah daar. In de mate dat het huidige rebellenoffensief de pro-Iraanse posities in Syrië verzwakt, ziet Israël “de laatste ontwikkelingen als positief”, beschreef de Israëlische zender Kanaal 12 de stemming tijdens een hoog veiligheidsoverleg.

“Maar als het regime-Assad instort, zou dat allicht chaos creëren, waarin ook nieuwe militaire bedreigingen tegen Israël kunnen ontstaan.” Assad geldt in Israël als een “veilige kaart”, zelfs als “onze favoriete vijand”. Als hij zijn samenwerking met Iran en de Hezbollah zou stoppen, vormt hij voor Israël geen bedreiging.

Het is op die internationale stemming, en vooral de ‘vrees voor de chaos’, dat Assad ongetwijfeld rekent..