Aat werd elke dag afgeranseld: 'Deze verhalen mogen niet worden vergeten'

DEN HAAG - Ze wil zorgen dat de verhalen over de gruwelen die haar overgrootvader als Japanse dwangarbeider heeft meegemaakt niet verloren gaan. Daarom spreekt Babiche Keuls samen met haar oma, de beroemde schrijfster Yvonne Keuls, tijdens de Nationale Herdenking op 15 augustus bij het Indisch Monument in Den Haag. Samen vertellen ze het verhaal van schoonvader en overgrootvader Aat Keuls.

Hij was één van de duizend dwangarbeiders die op een klein eiland een vliegveld moesten aanleggen voor de Japanners. Het is het onbekende verhaal van de 'duizend van Amahei'. 'Ieder jaar is hier bij het Indisch Monument de herdenking, maar de duizend van Amahei worden nooit genoemd', legt Yvonne Keuls uit.



'Mijn schoonvader, Aat Keuls, was een van de duizend krijgsgevangenen van Amahei.' 'Die mannen werden per schip naar het Molukse eiland Ceram vervoerd. De gevangenen kwamen in een jappenkamp in het plaatsje Amahei terecht.

Daar moesten vliegvelden komen voor de Japanners, die moesten die duizend krijgsgevangenen bouwen.' 'Dat hebben ze in de bloedhitte, met zo goed als geen eten en met allerlei ziekten gedaan. Ze werden altijd afgeranseld, dat schijnt erbij te horen', zegt ze cynisch.

'Van die duizend zijn er heel wat gestorven.' In Januari 1942 vallen de Japanners de toenmalige kolonie Nederlands-Indië binnen. Nederlandse burgers en militairen worden opgesloten in interneringskampen, ook wel bekend als jappenkampen.

Veel mannen worden ingezet als dwangarbeiders. Bekend is het werk aan de Birma-spoorweg. Onbekender is dus het verhaal van de duizend dwangarbeiders die een vliegveld in de plaats Amahei op het Molukse eiland Ceram moesten bouwen.

Als kind hoorde Babiche wel de verhalen over de oorlog. 'Mijn opa Rob, zoon van overgrootopa Aat, heeft zelf ook in een Jappenkamp gezeten. Hij was gewoon een hele leuke man, dus hij wilde er eigenlijk voor zorgen dat wij aan het lachen werden gemaakt.

Hij vertelde eigenlijk hele spannende en leuke verhalen.' Oma Yvonne: 'Jij dacht dat ze daar een leuke tijd hebben gehad in het Jappenkamp.' De twee kijken elkaar even betekenisvol aan.

Vorig jaar februari is Rob Keuls, na een huwelijk van meer dan zeventig jaar overleden. Babiche legt uit dat ze naarmate ze ouder werd, ze de ware verhalen over het Jappenkamp te horen kreeg. Yvonne Keuls vult aan: 'Het was altijd afranselen, de dag begon met afranselen.

Dat was daar de gewoonte kennelijk. En slavenarbeid. Mijn schoonvader vertelde me er na de oorlog elke dag over.

Die verhalen zijn op mijn netvlies getekend.' Gepassioneerd vervolgt Yvonne Keuls: 'Dat is tegen het oorlogsrecht hè. Het mishandelen van krijgsgevangenen.

En nu gebeurt het weer. Kijk maar naar de Oekraïense gevangenen in Rusland. Dan denk ik: dat komt omdat ze de verhalen niet te horen hebben gekregen.

' 'Er zijn ook steeds minder getuigen die hun verhaal kunnen doen', zegt Babiche. 'Dat is de reden dat ik het heel belangrijk vind dat ik hier eigenlijk in naam van zowel mijn grootvader als mijn overgrootvader hun verhaal vertel. Wij zijn straks de enigen die ervoor kunnen zorgen dat die verhalen niet verloren gaan.

En het door kunnen vertellen. En zo kunnen doorgeven aan weer de volgende generatie.' Yvonne wendt zich tot haar kleindochter.

'Dat vind ik zo goed aan wat jij gaat vertellen tijdens de herdenking. Dat je oproept dat de verhalen doorgegeven moeten worden. Opdat het niet weer zal gebeuren.

' Tijdens de Nationale Herdenking 15 augustus 1945 wordt stilgestaan bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden. We herdenken de capitulatie van Japan waardoor er ook een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. De herdenking is in Den Haag bij het Indië-monument in de Scheveningse Bosjes.

Alle slachtoffers van de oorlog met Japan en de Japanse bezetting worden dan herdacht. De Nationale Herdenking wordt live uitgezonden door Omroep West..