Aanslag bij stadsfeest in Solingen versterkt vrees voor acties van geradicaliseerde islamitische jongeren

De viering van het 650-jarig bestaan van de Duitse stad Solingen dit weekeinde kreeg plotseling een dramatische wending door een man die vrijdagavond met een mes drie mensen in de feestende menigte doodstak. Vier anderen raakten zwaar gewond. Mogelijk ging het om een terroristische aanslag in opdracht van Islamitische Staat.

Zaterdagavond eiste IS de verantwoordelijkheid voor de aanslag op; zaterdagnacht maakte de politie bekend een verdachte te hebben aangehouden. Het gaat om een Syrische man van 26 jaar oud die eind 2022 naar Duitsland kwam. Sinds vrijdagavond waren er honderden politieagenten op de been in de regio en in Solingen, iets ten noorden van Keulen, om de dader te vinden.



In de loop van zaterdag hield de politie een jongen van 15 aan, die ervan wordt verdacht te hebben geweten van de aanslag. ’s Avonds deed de politie een inval in een asielzoekerscentrum in Solingen, op slechts enkele honderden meters afstand van het plein waar de aanslag plaatsvond. Volgens deelstaatminister van Binnenlandse Zaken, Herbert Reul (CDU), woonde de verdachte daar wel, maar bleef de inval zonder succes; de verdachte meldde zich later zelf bij de politie.

Duitse media stellen dat de verdachte niet bij de veiligheidsdiensten bekend was als fundamentalistische moslim. In Solingen zou vanaf vrijdag het 650-jarige bestaan van de stad worden gevierd en op verschillende plekken in de stad was muziek. Een getuige vertelde aan tv-zender ARD hoe hij vlak voor het podium op het Fronhof-plein stond toen hij met een mes in zijn nek werd geraakt, en vervolgens zag hoe de dader anderen doelgericht van voren in de hals stak.

De dader was klein en vlug volgens het slachtoffer. Zijn verwonding bleek oppervlakkig en kon gehecht worden. Twee mannen van 56 en 67, en een vrouw van 56 kwamen om.

Zes mensen raakten gewond, waarvan vier levensgevaarlijk. IS stelde in een bericht met de aanslag „wraak” te willen nemen op de „christenen” in Solingen vanwege het lot van „moslims in Palestina en overal”, volgens een vertaling van het IS-bericht door historicus Aymenn al-Tammimi. Of de verdachte daadwerkelijk contact had met IS wordt door de procureur-generaal onderzocht, maar is nog niet bewezen.

Minister Reul benadrukte dat de terrorismedreiging al maanden lang hoog was. „In de afgelopen weken en maanden hebben we al vier of vijf keer aanslagen kunnen verijdelen, die veelal door jongeren werden voorbereid.” Volgens een blog van terrorisme-deskundige Peter Neumann (King’s College) is de dreiging van jihadistische terreuraanslagen sinds 2022 verviervoudigd.

Neumann wijst voor die conclusie op zes aanslagen die sinds oktober 2023 in West-Europa zijn gepleegd, en op zeker 22 verijdelde aanslagen in dezelfde tijdspanne. Volgens Neumann zijn bijna tweederde van de verdachten tieners die via sociale media worden geradicaliseerd. In Duitsland speelt al enige tijd een discussie over nieuwe wetgeving voor messen, na een aantal eerdere dodelijke steekincidenten.

Eind mei kwam een politieagent in Mannheim om, die ingreep toen een 25-jarige man van Afghaanse afkomst met een mes op een anti-Islam-activist instak. In juni stak een 27-jarige Afghaanse man in het plaatsje Wolmirstedt iemand dood en verwondde een aantal anderen op een EK-bijeenkomst in een volkstuintje. Begin augustus deed federaal minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser (SPD) het voorstel om messen met een lemmet van meer dan 6 centimeter te verbieden in de openbare ruimte.

Nu vallen messen pas met een lemmet vanaf 12 centimeter onder de wapenwet, en is alles daaronder geoorloofd. Faeser kreeg destijds kritiek op haar voorstel omdat het moeilijk te handhaven zou zijn. Maar zaterdag kreeg Faeser bijval van haar collega minister van Justitie Marco Buschmann (FDP).

Ook minister van Economie Robert Habeck (Groenen) eiste strengere wetten: „Houw- of steekwapens heeft niemand in Duitsland nodig in de publieke ruimte. We leven niet meer in de Middeleeuwen.” In een column voor de krant Tagesspiegel, enkele dagen geleden, wijst deskundige Neumann erop dat alleen een messenverbod weliswaar onderdeel kan zijn van terrorismebestrijding, maar dat het als enige maatregel niet veel zal uitmaken.

Rechtse partijen en dito media spreken al langer over het gevaar van zogenaamde ‘Messermänner’ . Door het aantal dodelijke incidenten is het narratief van bijvoorbeeld de krant Bild en de rechts-populistisch partij Alternative für Deutschland (AfD) dat het aantal geweldsdelicten met een mes significant is toegenomen. Volgens veel deskundigen ontbreekt sluitend bewijs voor die stelling.

Volgens cijfers van de Duitse politie waren er in 2023 ongeveer 9.000 incidenten met een mes, 800 meer dan in 2022. Criminoloog Elena Rausch maakte bij die statistiek eerder wel de kanttekening dat de toename correspondeert met de toename van álle geweldsdelicten in Duitsland, dus dat het mes niet buitengewoon veel populairder is dan voorheen.

Bovendien wordt het mes het meeste gebruikt in conflicten in de huiselijke sfeer. In Solingen worden sinds zaterdagochtend bloemen en kaarsen neergelegd op de Fronhof. De burgemeester van de stad, Tim Kurzbach, sprak vrijdagavond van „shock, ontzetting en groot verdriet”.

De minister-president van Noordrijn-Westfalen, Hendrik Wüst (CDU), zei dat de aanslag „ons in het hart heeft getroffen”. Minister Faeser van Binnenlandse Zaken benadrukte dat „we ons in zulke tijden niet uit elkaar laten drijven”. In interviews met inwoners van Solingen door Duitse media noemen velen een groot gevoel van onveiligheid.

Ook zijn er veel mensen die terugdenken aan een eerdere aanslag in de stad: in mei 1993 kwamen door een brandaanslag uit extreem-rechtse hoek vijf vrouwen en meisjes van Turkse afkomst om. Volgende week zijn er in de deelstaten Thüringen en Saksen verkiezingen. In peilingen ligt de AfD aan kop, en die positie hoopt de partij kennelijk nog te verstevigen na de aanslag in Solingen.

De Thüringse AfD-lijsttrekker Björn Höcke schreef op X dat de „dwaalweg van het opgedwongen multiculturalisme” moet worden beëindigd, en „Bescherm uw kinderen!”. De AfD in Saksen, die nipt lijkt te kunnen winnen van de CDU, maakt de christendemocraten verregaand verantwoordelijk. Op X schreef de partij: „De CDU heeft deze situatie bewust laten gebeuren.

De CDU [...

] staat voor open grenzen met nog meer migratie.”.